Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tái hiện Tết Mùa mưa của dân tộc Hà Nhì tại “Ngôi nhà chung”

Minh Anh - 17:42, 03/05/2025

Sáng 3/5, nằm trong khuôn khổ các hoạt động dịp nghỉ lễ 30/4, 1/5, đồng bào Hà Nhì đến từ xã Ka Lăng, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu đã tái hiện Tết Mùa mưa (Dế Khừ Chà) của dân tộc mình tại không gian làng dân tộc Hà Nhì, Khu các làng dân tộc I, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Đồng bào Hà Nhì giã bánh dày để làm lễ vật cúng
Đồng bào Hà Nhì giã bánh dày để làm lễ vật cúng

Tết Mùa mưa được tổ chức vào tháng 5 âm lịch hằng năm, khi bắt đầu mùa mưa và khi lúa đã đến thì con gái, dân bản sẽ họp bàn và thống nhất ngày cúng. Thường thì ngày cúng được chọn là ngày hợi (con lợn) hoặc ngày thìn (con rồng). Khi đã chọn được ngày các hộ gia đình sẽ gần như cùng lúc tổ chức các nghi thức của Tết Mùa mưa và thường được tổ chức trong 4 ngày, đồng thời đây cũng là 4 ngày kiêng kị đó là ngày Hợi, Tí, Sửu, Dần. Trong 4 ngày này mọi người không được đi làm mà chỉ ở nhà vui chơi, ca hát vui vẻ với nhau.

Tết Mùa mưa với mong muốn cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, trồng ngô được nhiều ngô, trồng lúa được nhiều lúa, nuôi lợn, nuôi trâu, nuôi gà được sinh sôi đầy đàn và cầu mong ông bà tổ tiên phù hộ cho con cháu được khỏe mạnh.

Bánh dày giã xong được gói bằng lá chuối để đem dâng cúng
Bánh dày giã xong được gói bằng lá chuối để đem dâng cúng

Từ chiều hôm trước, phụ nữ trong nhà sẽ đi lấy lá chuối, ngâm gạo nếp, chuẩn bị các đồ dùng, vật dụng cho lễ cúng, gồm: 3 con gà, 10 quả trứng gà, 1 bát gạo, 3 chiếc bánh dày, 1 lít rượu trắng, 3 đôi đũa, 2 bát cháo, 2 bát gà luộc xé, 10 chén uống rượu bằng tre, 1 giỏ đựng cơm, 1 lồng gà, 1 chiếc mẹt hoặc mâm to, 1 chiếc mẹt hoặc mâm nhỏ, 1 cây đu.

Thầy cúngthực hiện nghi lễ cúng cây đu
Thầy cúng thực hiện nghi lễ cúng cây đu

Rạng sáng hôm sau, vào ngày Hợi, những người phụ nữ trong nhà sẽ đồ xôi, giã bánh dày. Gạo nếp được lựa chọn là loại nếp thơm, dẻo do chính bàn tay của những người trong gia đình cấy trồng. Giã xong, họ sẽ nặn thành những chiếc bánh dày vừa mềm, vừa trắng, vừa rẻo để cúng tổ tiên, với ý nghĩa là những thành quả lao động vất vả của gia đình trong năm qua, đồng thời là thứ lễ vật thơm ngon mong tổ tiên về chứng giám cho lòng thành của gia chủ, phù hộ cho gia chủ năm tới được mùa màng bội thu.

Nghi lễ buộc chỉ cổ tay
Nghi lễ buộc chỉ cổ tay

Gia chủ nhà thực hiện nghi thức gọi hồn của các thành viên trong gia đình. Lễ vật gồm 2 con gà, 1 quả trứng, 1 bát Âu nước trắng, 1 chai rượu và một số vật dụng, trang sức không thể thiếu đó là vòng tay, khăn, áo, quần, váy của các thành viên trong gia đình. Sau đó gia chủ tiến hành gọi hồn :

"Hồn ơi

Hồn đi nương đi nãy

Hồn đi chơi đi lạc

Hồn hãy về với chủ

Để cho chủ khỏe mạnh, không ốm, không đau"

Mâm lễ vật lên cúng 2 bên tổ tiên nội ngoại
Mâm lễ vật lên cúng 2 bên tổ tiên nội ngoại

Cúng xong chủ lễ sẽ mang tất cả các lễ vật vào nhà, để cạnh bàn thờ sau đó sẽ cho các thành viên trong nhà cùng uống bát nước trắng, khi từng người uống nước sẽ đồng nghĩa với việc hồn của họ đã trở về, sau đó gia chủ sẽ trả lại trang sức, quần áo, vật dụng cho từng người.

Sau khi trao tặng đồ cho các thành viên trong gia đình, rồi thầy cúng tiến hành cắt tiết gà, trong quá trình cắt tiết gà các thành viên sẽ cùng nhau sờ tay vào lồng gà để cầu mong mọi điều được may mắn, hồn sẽ không bị đi lạc, ông bà tổ tiên phù hộ cho con cháu mạnh khỏe, làm ăn phát đạt.

Cúng xong cho trẻ nhỏ hoặc người già ăn trước rồi sau đó cả gia đình mới cùng ăn
Cúng xong cho trẻ nhỏ hoặc người già ăn trước rồi sau đó cả gia đình mới cùng ăn

Để thực hiện nghi thức tiếp theo gia chủ sẽ thực hiện việc cắt tiết gà, đồng thời cho mọi người trong gia đình chuẩn bị 2 bát cháo, 2 bát thịt nạc gà xé, 1bộ gan gà luộc, 2 chén rượu, 2 đôi đũa để cúng 2 bên nội ngoại.

Chuẩn bị xong gia chủ dâng mâm lễ vật lên cúng 2 bên tổ tiên nội ngoại; lễ vật gồm có: 2 bát cháo, 2 bát thịt nạc gà xé, 1bộ gan gà luộc, 2 chén rượu, 2 đôi đũa... 

Cúng xong, tùy từng gia đình sẽ ưu tiên cho trẻ nhỏ hoặc người già ăn trước rồi sau đó cả gia đình mới cùng ăn. Cũng có thể gia chủ sẽ mời thêm anh em, bạn bè, hàng xóm láng giềng đến ăn Tết với gia đình mình.

Cây đu được dựng ở khu đất giữa bản cho trẻ nhỏ còn người lớn sẽ cùng nhau chơi
Cây đu được dựng ở khu đất giữa bản cho trẻ nhỏ và người lớn sẽ cùng nhau chơi

Cây đu được dựng ở khu đất giữa bản cho trẻ nhỏ và người lớn sẽ cùng nhau chơi, trẻ nhỏ sễ được ưu tiên chơi trước. Trước khi chơi cây đu, ông chủ lễ sẽ buộc cây gai, cây hạt dẻ vào ống tre cùng với 1 ngọn đuốc buộc vào cây đu để cấm không cho ai được động vào. Khi làm lễ ông chủ lễ dùng tay đẩy chiếc đu về phía trước với mong muốn xua đuổi hết tà ma ra khỏi cây đu và ra khỏi bản để không còn quấy nhiễu người dân trong bản nữa.

Làm lễ xong, ông chủ lễ sẽ vứt cây gai, cây hạt dẻ, ống tre và ngọn đuốc đi và thông báo cho mọi người bắt đầu chơi đu và chơi hội, ai biết hát thì hát, ai biết múa thì múa và cùng nhau chơi các trò chơi dân gian của dân tộc.

Trò chơi ấp trứng được diễn ra trong một bầu không khí rộn ràng và sôi động
Trò chơi ấp trứng được diễn ra trong một bầu không khí rộn ràng và sôi động

Sau phần Lễ đến phần Hội, các chàng trai Hà Nhì đánh trống chiêng, chũm chọe vòng quanh sân hội để mời gọi già trẻ, lớn bé từ khắp cuối bản, chân đồi cùng về nhảy múa.

Sau buổi lễ bà con mở hội nhảy múa rộn ràng
Sau buổi lễ bà con mở hội nhảy múa rộn ràng

Bà con người Hà Nhì vào vòng xòe thường đi thành từng nhóm. Họ múa đều theo tiếng nhạc cụ với những động tác tay khi uyển chuyển nhẹ nhàng, khi lại dứt khoát, mạnh mẽ, thể hiện các hoạt động lao động, sản xuất thường ngày như gặt lúa, dệt vải... Điệu xòe này là màn kết hoàn hảo của buổi vui chơi trên sân hội giúp thắt chặt sự gắn bó, đoàn kết cộng đồng của những người trẻ ở các thế hệ người Hà Nhì.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Khẩn trương hoàn thiện xây dựng nghị định về phân cấp, phân quyền lĩnh vực dân tộc, tôn giáo

Thời sự - PV - 42 phút trước
Sáng 21/5, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chủ trì cuộc họp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công tác dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững

Tin tức - Minh Nhật - 3 giờ trước
Việc để cộng đồng, người dân địa phương tham gia vào quá trình ra quyết định, tổ chức các hoạt động văn hóa và hưởng lợi về mặt kinh tế và xã hội từ các sáng kiến ​​liên quan đến di sản bảo đảm tính bền vững lâu dài của di sản.
Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Lào Cai đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đến các vùng lõm, vùng đồng bào DTTS

Tin tức - Trọng Bảo - 3 giờ trước
Sáng ngày 21/5, Tỉnh ủy Lào Cai đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số”.
Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Các tổ chức chính trị - xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thời sự - Hoàng Quý - 3 giờ trước
Ngày 21/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Bộ trưởng Lao động Israel: Israel rất mong muốn tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam

Thời sự - PV - 4 giờ trước
Trưa 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp ông Rabbi Yoav Ben Tzur, Bộ trưởng Lao động Israel đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á

Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin chiều nay ngày 20/5, có những thông tin đáng chú ý sau: Hà Nội là điểm đến văn hóa, nghệ thuật hàng đầu châu Á. Công nhận 108 “hóa thạch sống” ở Lâm Đồng là Cây di sản Việt Nam. Bảo tồn di sản ở Bản Cuôn. Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Độc đáo nhà thờ được làm bằng đá hàng trăm năm tuổi ở Nghệ An

Dân tộc - Tôn giáo - Việt Hòa - 7 giờ trước
Được xây dựng cách đây hàng trăm năm, nhà thờ đá Bảo Nham (huyện Yên Thành, Nghệ An) vẫn giữ được những nét cổ kính và tráng lệ. Công trình này không chỉ là một điểm đến tôn giáo quan trọng mà còn mang giá trị kiến trúc đặc sắc với những bức tường đá rêu phong, mái vòm cao vút và các chi tiết chạm khắc tinh xảo. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nhà thờ vẫn hiên ngang giữa trời xanh, như một chứng nhân của thời gian, thu hút du khách và giáo dân đến chiêm ngưỡng, hành hương.
Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Thác K50 - “Nàng thơ” của Tây Nguyên!

Du lịch - Ngô Xuân Hiền - 7 giờ trước
Thác K50 còn được gọi là thác Hang Én, nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng thuộc ấp Bình Định, xã Sơn Lang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai, cách thị trấn Kbang khoảng 70km về phía Bắc. Thác K50 được mệnh danh là “Nàng thơ” của núi rừng Tây Nguyên.
Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Bảo đảm an toàn lao động tại các nhà máy, khai trường

Xã hội - Trọng Bảo - 7 giờ trước
Tỉnh Lào Cai hiện có hàng trăm nhà máy, xí nghiệp, cơ sở khai thác chế biến khoáng sản với hàng chục nghìn lao động đang làm việc; trong đó chủ yếu là lao động địa phương, lao động người DTTS. Để bảo đảm an toàn trong quá trình làm việc, thời gian qua, các đơn vị đã tuân thủ nghiêm các quy định về an toàn lao động (ATLĐ); đặc biệt là đối với các khai trường khai thác và chế biến khoáng sản.
Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Biến thể Omicron XEC là gì? Dấu hiệu khi nhiễm biến thể Covid-19 XEC và biện pháp phòng ngừa

Sức khỏe - Minh Nhật - 7 giờ trước
Hiện nay, Covid 19 đang có dấu hiệu bùng phát trở lại, khi số ca mắc đang tiếp tục tăng. Theo dữ liệu từ Cục Khoa học Y tế thuộc Bộ Y tế Thái Lan cho thấy sự hiện diện ngày càng tăng của biến thể Omicron XEC tại Thái Lan từ đầu năm đến nay. Số ca Covid-19 tại Thái Lan đã lên đến hơn 71.000 ca.
Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Khi trường học rộn tiếng cồng chiêng

Giáo dục - Thế Hạnh - 7 giờ trước
Những vũ điệu xoang, tamya Arya, dăm dar… được các em học sinh người DTTS thể hiện bằng những động tác thật khỏe khoắn, dứt khoát, nhưng không kém phần uyển chuyển, duyên dáng, nhịp nhàng, hòa nhịp cùng tiếng trống, tiếng cồng chiêng, tiếng khèn bầu dìu dặt cuốn hút người xem. Bởi các điệu múa và thanh âm ấy như máu thịt, hồn cốt của đồng bào DTTS Tây Nguyên, hiện nay được nhiều trường học phổ thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có ý thức gìn giữ và phát huy.