Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Phóng sự

Qua những miền đất khát!

Nguyễn Thanh - 11:25, 17/06/2021

Mùa nắng đã trở thành nỗi ám ảnh không chỉ đối với người dân vùng cao mà ngay cả khu vực đồng bằng, thậm chí vùng ven biển khi mà tình trạng thiếu nước diễn ra rất khắc nghiệt.

Chắt chiu giọt nước ngày nắng nóng
Chắt chiu giọt nước ngày nắng nóng

"Khát" suốt nửa năm

Mùa nắng ở vùng cao xứ Nghệ, chẳng khó để bắt gặp cảnh người dân lỉnh kỉnh những chai lọ, can nhựa đưa nước về nhà. Cũng chẳng khó để bắt gặp bao người dân chen chúc nhau ở một vòi nước nhỏ, chảy từ trong núi ra, khi xung quanh là cơ man những dụng cụ lấy nước còn bỏ trống.

Ông Lang Văn Tình, ở bản Kẻ Sùng, xã Mậu Đức, huyện Con Cuông (Nghệ An) ngán ngẩm: Nhà ta có 2 giếng nước đấy, nhưng cứ đến mùa nắng là cạn hết. Mỗi năm nhà ta thiếu nước đến mấy tháng. Khổ không nói hết. 

Rồi ông Tình kể lại câu chuyện “cõng” nước của mình: Mùa hạn, sáng nào ta cũng phải xách hai can nhựa vào rừng, tận sâu trong các khe suối để lấy nước. Cả bản này đều thế cả. Không lấy nước thì chẳng có dùng đâu.

Nắng trên đầu, nóng dưới đất cùng với tình trạng thiếu nước trầm trọng khiến cuộc sống người dân quắt quay. Nhiều bản làng ở huyện Quế Phong cũng thiếu nước trầm trọng. 

Theo ông Phan Trọng Dũng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện này thì rất nhiều bản, làng đang thiếu nước trong mùa nắng nóng. Từ những bản Huồi Máy, thuộc xã xa trung tâm như Cắm Muộn cho đến các bản ở thị trấn Kim Sơn, hay xã Tiền Phong, các khu tái định cư mới được xây dựng cũng thiếu nước sinh hoạt dẫn tới cuộc sống người dân rất vất vả và gần như đảo lộn.

Lên huyện vùng cao Kỳ Sơn, câu chuyện về những ngôi làng “khát” khiến chúng tôi thêm ngậm ngùi. Giếng đào cạn kiệt, hệ thống nước tự chảy khô rang, nhiều con suối từng là nguồn nước sinh hoạt hàng ngày đã trơ đáy… khiến nhiều thôn bản nơi đây mong nước suốt nhiều tháng.

Ngay tại “cổng trời” Mường Lống (Kỳ Sơn), việc thiếu nước sinh hoạt đã trở nên quá quen thuộc với người dân, bởi ở đây mỗi năm có đến hơn 5 tháng thiếu nước. Ông Và Chá Xá, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Lống, huyện Kỳ Sơn cho biết, hầu như bản nào cũng thiếu nước sinh hoạt vào mùa nắng. Nhưng khó khăn nhất là bản Trung tâm, Mường Lống 1 và Mường Lống 2; người dân phải đi rất xa hàng km để lấy nước chắt từ các khe đá núi.

Khi đề cập đến những ngôi làng “khát”, ông Vi Hòe, Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn, thông tin rằng, vào mùa khô, hơn 40% dân số ở huyện thiếu nước sinh hoạt. Các xã Mường Lống, Huồi Tụ, cơ bản người dân các bản đều thiếu nước. Tại xã Đoọc Mạy, Huồi Tụ và 2 bản Khăm 1, 2 của xã Bắc Lý, có đến 60% người dân thiếu nước sinh hoạt.

Hì hục đào giếng tìm nước
Hì hục đào giếng tìm nước

Để có đủ tư liệu cho bài viết này, chúng tôi đã phải đi qua nhiều vùng đất ở xứ Nghệ; “mắt thấy tai nghe” về nỗi khổ của những cư dân đang khát nước. Chợt nhận ra rằng, miếng cơm, manh áo, ở một thời khắc nào đó, đã không còn là nỗi lo như nỗi lo thiếu nước.

Cũng bởi thiếu nước sạch, người dân miệt biển đã phải tằn tiện, dè sẻn những giọt nước hiếm hoi cho cuộc sống thường nhật của mình. Cũng vì thiếu nước nhiều làng biển Quỳnh Lưu thêm “xơ xác”.

Lãnh đạo huyện Quỳnh Lưu đã không dấu diếm: Các xã Quỳnh Thọ, Tiến Thủy, Quỳnh Thuận, Quỳnh Long… đang thiếu nước sạch mùa nắng. Để “cầm cự”, người dân miền biển đã phải mua nước ngọt từ nơi xa về dùng với giá không hề rẻ.

Chắt chiu từng giọt nước 

Hỏi vì sao lại có những ngôi làng khát; vì sao cứ đến mùa nắng nóng, người dân lại phải vất vả vượt núi, cắt rừng cõng nước về dùng; hoặc thậm chí phải bỏ một khoản tiền lớn để mua; chúng tôi đã được nghe đầy đủ những nguyên nhân không hề mới.

Ở miền núi, đốt rừng làm rẫy, phá rừng bừa bãi… đang là nguyên nhân chính của tình trạng thiếu nước sinh hoạt bên cạnh các nguyên nhân khác như biến đổi khí hậu, công trình nước sạch đầu tư đã xuống cấp, huyện thiếu những hồ đập dự trữ nước. Đặc biệt là, nguyên nhân đến từ các dự án thủy điện. Với hệ thống thủy điện chằng chịt, vào mùa khô, vì lợi nhuận, nhiều chủ đầu tư vẫn không chịu xả nước, bất chấp hạ du đang cạn kiệt. 

Đi dọc các huyện miền Tây xứ Nghệ mùa nắng, không khó để bắt gặp hình ảnh những dòng sông trơ đáy, phía trên đó là những đập thủy điện sừng sững, lạnh lùng chặn nước. Cực chẳng đã, người dân địa phương vẫn cay đắng khi gọi đó là “những dòng sông chết”.

Còn ở miền xuôi, sự xâm nhập mặn triều cường là nguyên nhân chính dẫn đến việc thiếu nước sinh hoạt. Ngoài ra, còn có nguyên nhân như nguồn nước bị ô nhiễm bởi các hoạt động sản xuất, nước xả thải sinh hoạt, nước thải các khu chăn nuôi…

Để có nước sinh hoạt, người dân tại các bản làng vùng cao đã phải góp tiền mua ống nhựa, rồi băng rừng, vượt núi để tìm nguồn nước kéo về tận bản. Đường ống dẫn quanh co theo triền núi, con dốc có khi đến mấy km. Còn vùng đồng bằng, những ngôi làng “khát” đã phải thuê thợ khoan, cuốc… hì hục nện xuống mảnh đất khô rang, nhưng rồi không phải lúc nào cũng có nước. 

Ông Phan Đức Tiến, Chủ tịch UBND xã Quang Thành, huyện Yên Thành (Nghệ An) trăn trở: Toàn xã có gần 2.000 hộ, thì một nửa trong số đó thường xuyên thiếu nước mùa nắng. Năm nào người dân cũng phải bỏ tiền thuê thợ đào giếng tìm nước rất tốn kém. Có những hộ đào đến 3 cái giếng mới có nước tạm dùng.

Trong khi người dân nhiều nơi đang quắt quay vì thiếu nước, thì không ít công trình nước sạch thi công xong nằm “đắp chiếu”. Nhìn từ con số hàng trăm công trình nước hoạt động kém hiệu quả hoặc ngừng hoạt động, đã cho thấy một thực tế đầy bất cập. 

Đến nay, Nghệ An có 512 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn tập trung tại 17 huyện, nhưng chỉ có 105 công trình được đánh giá hoạt động hiệu quả, 171 công trình hoạt động trung bình; còn lại 105 công trình hoạt động kém hiệu quả và 131 công trình ngừng hoạt động….

Những đứa trẻ vùng cao phụ giúp gia đình lấy nước
Những đứa trẻ vùng cao phụ giúp gia đình lấy nước

Ông Phạm Duy Kỷ, Giám đốc Trung tâm nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường nông thôn thuộc Sở NN&PTNT Nghệ An từng nói rằng: Để giải quyết vấn đề thiếu nước sạch, thì cần phải khảo sát kỹ trước khi đầu tư các dự án, tránh tình trạng xây xong mà không dùng được. Khi đã vận hành, phải bàn giao cụ thể cho từng đơn vị, gắn trách nhiệm để quản lý hiệu quả. Còn các hồ thủy điện cũng nên bỏ qua lợi ích kinh tế, ưu tiên để xả nước phục vụ sinh hoạt và sản xuất trong điều kiện khô hạn.

Về giải pháp lâu dài, ông Kỷ nhấn mạnh thêm: Phải tuyên truyền bảo vệ rừng, tăng độ che phủ rừng để giữ nước đầu nguồn. Không giữ rừng để giữ nước thì thiếu nước sẽ ngày càng khốc liệt. Nếu không bảo vệ được nguồn nước, dù xây bao nhiêu công trình cấp nước cũng sẽ không đủ.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Người nặng lòng với văn hóa của dân tộc Bru-Vân kiều ở làng Chênh Vênh

Người nặng lòng với văn hóa của dân tộc Bru-Vân kiều ở làng Chênh Vênh

Là người dân tộc Bru-Vân kiều, ông Hồ Văn Lý (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị), đã có nhiều cách để lưu giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc mình. Từ Làn điệu dân ca, đến cách chơi các loại nhạc cụ truyền thống đều được ông tận tâm truyền dạy cho người trẻ với mong muốn giữ những âm điệu tà oải, xà nớt, Ta lư...vang mãi trên đỉnh Trường Sơn.
Tin nổi bật trang chủ
Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Bất ổn ... Quỹ bình ổn giá xăng dầu!

Thời sự - Sỹ Hào - 9 giờ trước
Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hàng nghìn tỷ đồng nhưng lại không sử dụng để điều tiết giá xăng dầu trên thị trường. Đặc biệt người dân ở nhiều địa phương vùng đồng bào DTTS và miền núi phải mua giá xăng dầu theo giá vùng 2, gánh thêm một khoản chi phí, khiến cho cuộc sống đã khó khăn lại càng khó khăn hơn.
Lễ hội

Lễ hội "Bun Vốc Nặm" của người Lào ở Lai Châu

Sắc màu 54 - Hà Minh Hưng - 9 giờ trước
Dân tộc Lào ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu là cộng đồng dân cư sinh sống chủ yếu ở ven các con suối, những nơi có nhiều nước, thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp. Dân số không đông nhưng đời sống văn hóa tinh thần của người Lào có nhiều nét đặc sắc. Một trong những lễ hội tiêu biểu của người Lào là "Bun Vốc Nặm"- lễ hội té nước được tổ chức vào cuối mùa Xuân với mong ước, cầu mưa thuận, gió hòa một vụ mùa mới bội thu…
Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Chương trình MTQG 1719 đang góp phần thay đổi diện mạo vùng cao Bảo Lạc

Công tác Dân tộc - Thúy Hồng - 9 giờ trước
Sau gần 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021 -2025 (Chương trình MTQG 1719), huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng đạt được nhiều kết quả quan trọng. Việc triển khai thực hiện hiệu quả các dự án của Chương trình đã giúp người dân được thụ hưởng các chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước kịp thời, qua đó, góp phần nâng cao đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.
Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Luân chuyển cán bộ góp phần nâng cao năng lực triển khai các Chương trình MTQG ở Si Ma Cai

Công tác Dân tộc - Trọng Bảo - 9 giờ trước
Là huyện 30a của tỉnh Lào Cai, nhiều năm qua, huyện Si Ma Cai đã nhận được sự quan tâm đầu tư từ các chương trình, chính sách hỗ trợ của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiện nay, huyện đang tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Để nâng cao chất lượng, hiệu quả nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, huyện Si Ma Cai đặc biệt chú trọng công tác luân chuyển cán bộ, góp phần củng cố hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo chỉ đạo, quản lý, giám sát nguồn vốn đầu tư.
Khâu Vai mùa hoa ban nở

Khâu Vai mùa hoa ban nở

Sắc màu 54 - Quỳnh Lưu - 9 giờ trước
Được triển khai trồng từ năm 2020 với hơn 300 cây hoa ban tím, hoa ban trắng; đến nay sau hơn 3 năm, cây hoa ban tại Mê cung đá, xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang đã phát triển tốt và bắt đầu nở hoa.
Tin trong ngày - 28/3/2024

Tin trong ngày - 28/3/2024

Bản tin trong ngày của Báo Dân tộc và Phát triển, ngày 28/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Bệnh lây từ động vật sang người gia tăng, khó khăn kiểm soát nguồn lây. Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện. Mưa đá xối xả, dày đặc ở Mù Cang Chải (Yên Bái). Cùng các thông tin khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Xem xét công nhận Côn Đảo là Khu du lịch quốc gia

Du lịch - Doãn Đạt - 9 giờ trước
Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) thu hút lượng khách du lịch đông đảo với mức tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, doanh thu bình quân 15,5%/năm. Năm 2023, tổng lượt khách du lịch đạt 586.000 lượt, tổng thu từ khách du lịch đạt 2.088 tỷ đồng.
Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo viên vùng cao đối mặt nhiều khó khăn trong dạy học tích hợp

Giáo dục - Tiêu Dao - 10 giờ trước
Dạy học tích hợp vẫn luôn là bài toán khó, nhất là đối với các trường ở vùng sâu, vùng xa vì điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện chuyên môn và nhiều vấn đề liên quan khác.
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 10 giờ trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 10 giờ trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 10 giờ trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.