Nuôi yến-Nghề mới ở Kon Tum

Quen anh đã lâu, nhưng phải sau mấy lần hẹn tôi mới được mục kích tường tận ngôi nhà nuôi yến và nghe anh kể về thú vui tao nhã ngắm đàn chim yến chao liệng trước áng mây chiều…

Người được trời ban lộc và nhân lộc thành công đó là anh Dương Chuyện, phường Thắng Lợi, TP. Kon Tum. Anh Chuyện kể rằng, việc anh nuôi yến hay nói đúng hơn được “trời ban lộc yến” là duyên kỳ ngộ. Nhà anh ở, trước nhà có hàng dừa. Vào một buổi chiều sau giờ làm việc, anh đưa mắt lên hàng dừa xanh thư giãn. Bỗng nhiên, anh phát hiện có mấy cặp chim ngủ trên hàng dừa. Ban đầu anh nghĩ là chim én, nhưng sau khi nhìn kỹ lại là chim yến.

Vốn là dân ven biển miền Trung, việc phân biệt chim yến với anh không khó. Anh nghĩ có lẽ đây là “lộc trời”. Nắm bắt cơ hội, tìm hiểu nhiều người nuôi yến ở các tỉnh ven biển và TP. Hồ Chí Minh, anh mời chuyên gia yến sào lên khảo sát địa thế. Sau cái gật đầu của chuyên gia cùng với sự tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật, năm 2012 anh bắt đầu xây nhà nuôi yến và đưa máy chim yến về lắp đặt để dẫn dụ yến. Chẳng bao lâu, yến kéo nhau về. Lúc đầu vài cặp, sau đó đàn yến tăng dần lên qua năm tháng. Đến nay, đàn chim yến nhiều không đếm xuể.

Chiêu dụ “lộc trời”

Hằng ngày, cứ 5 giờ sáng yến đi ăn, 4-5 giờ chiều yến kéo nhau về. Theo thói quen, trước khi vào tổ, vào nơi nghỉ ngơi, từng cặp yến quần trên mái nhà vài vòng rồi mới vào hẳn. Nuôi chim yến, ngoài giá trị kinh tế, còn là một thú vui tao nhã. Hằng ngày buổi chiều sau giờ làm việc, anh thường về nhà ngồi xem yến chao liệng. Xem yến chao liệng, anh có thể biết sự tăng trưởng của đàn yến.

Tiếng là nuôi yến, nhưng anh cũng như nhiều người thành công trong giới nuôi yến đều không phải tốn tiền mua thức ăn cho yến. Thức ăn của yến là các loài phù du trên bầu trời. Hằng ngày, yến bay trên bầu trời kiếm ăn xa hàng trăm km, chiều tối mới kéo nhau bay về. Người nuôi chỉ tốn tiền của ban đầu xây nhà cho yến. Khi đã dụ được yến về nhà, yến không bao giờ bỏ đi, trừ trường hợp nơi ở quá chật cần phải phân đàn hoặc môi trường nơi ở bất ổn, không an toàn cho bầy đàn. Đàn chim yến gắn bó với gia đình anh từ đó đến nay liên tục sinh sôi nảy nở.

Từ cái duyên kỳ ngộ, gia đình anh gắn bó với chim yến từ ấy. Nghiên cứu về chim yến, anh Chuyện cũng cho biết, chim yến làm tổ trong nhà cũng như trong môi trường tự nhiên hoàn toàn không có sự khác biệt, bởi ở đâu yến cũng ăn phù du, động vật nhỏ bay trên không.

Tổ yến có nhiều loại: bạch yến, hồng yến và huyết yến (yến huyết). Giá trị cao nhất là huyết yến, đến hồng yến và cuối là bạch yến. Tuy nhiên, yến huyết, hồng yến là của hiếm, chỉ chiếm khoảng 10% sản lượng khai thác trong tự nhiên; còn lại là bạch yến. “Tuy nhiên, dù là dùng bạch yến, hồng yến hay yến huyết thì giá trị dinh dưỡng như nhau, không khác mấy và đều rất tốt cho sức khỏe”, anh Chuyện khẳng định.

Theo anh Chuyện, điểm khác biệt là yến nuôi trong nhà có môi trường ổn định, sinh sản quanh năm. Còn yến trong môi trường tự nhiên sinh sản theo mùa. Cũng như các cơ sở nuôi yến khác, hằng năm anh Chuyện khai thác tổ yến từ ba đến bốn lần. Thời điểm khai thác, anh chọn vào thời điểm yến con trưởng thành, rời tổ.

Tuy mới đi vào khai thác tổ yến hai năm trở lại đây, nhưng hằng tháng sau khi trừ đi các tổ yến dùng để ăn, biếu, còn lại anh kiếm được khoảng 10 triệu đồng/tháng. Sản lượng yến thu được của gia đình anh không đủ cung ứng cho thị trường Kon Tum (mặc dù trên địa bàn tỉnh hiện nay vẫn có một số cơ sở kinh doanh Yến Việt có uy tín, giá yến từ 7,5-13,5 triệu đồng/hộp 12 tổ yến-tùy từng loại).

Cũng theo anh Chuyện, hiện nay, ngoài gia đình anh, trên địa bàn tỉnh có 2 hộ khác nuôi yến thành công (1 hộ nuôi yến nằm ở đường Trần Phú, TP. Kon Tum và 1 hộ nuôi yến ở xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà). Các hộ này cũng đã có sản phẩm.

Khi tôi thử đặt vấn đề nuôi yến, anh Chuyện không giấu nghề, mà còn khuyến khích. Tuy nhiên, để có được “lộc trời” không phải dễ, nó còn đòi hỏi môi trường nơi ở yên lành và vốn liếng đầu tư xây dựng nhà yến. Dù vậy, việc anh Chuyện cùng một số hộ gia đình nuôi yến thành công đã mở thêm một nghề nuôi mới có giá trị kinh tế cao ở tỉnh Kom Tum.

VĂN NHIÊN