Năm 1992, hộ gia đình ông Hoàng Ngọc Quang di chuyển về sinh sống ở thôn 1, xã Bản Vược theo Chương trình di dân ra vùng biên giới. Năm 1998, ông Quang được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ngôi nhà cấp 4 gia đình ông xây dựng cũng đã được gần 20 năm, giờ xuống cấp và quá chật chội cho 8 nhân khẩu. Rất nhiều lần ông Quang mang đơn lên xã đề nghị được sửa chữa nhà ở, tuy nhiên, nguyện vọng của ông không được chấp thuận, bởi diện tích đất gia đình ông đang sinh sống nằm trong quy hoạch.
“Trước đây, do điều kiện kinh tế eo hẹp, nên ngôi nhà cấp 4 của gia đình cũng chỉ làm tạm, diện tích chật hẹp. Bây giờ nhà thì xuống cấp, người ở thì đông mà muốn sửa chữa mở rộng nhà cửa để ở không được. Đề nghị được di chuyển về nơi ở mới thì chưa có đất tái định cư, cứ thế này không biết bao giờ mới ổn định cuộc sống”, ông Quang buồn rầu nói.
Cách nhà ông Quang không xa, là hộ gia đình anh Nông Văn Hoàn, dân tộc Giáy đang phải đi ở nhờ nhà bố mẹ đẻ, vì ngôi nhà của vợ chồng anh Hoàn xuống cấp nghiêm trọng, nguy cơ sập đổ bất cứ lúc nào.
“Nghĩ mà thấy khổ quá, có nhà mà không dám ở vì nhà mối mọt hết, hôm nào mưa thì nước ngoài đường tràn vào nhà ngập ngang đầu gối. Rất nhiều lần bà con chúng tôi có ý kiến tại các buổi tiếp xúc cử tri tại xã, huyện nhưng chưa thấy được giải quyết. Chỉ mong Nhà nước nếu có triển khai dự án, thì cũng sớm triển khai bố trí chúng tôi về nơi ở mới, nếu không làm thì cũng sớm trả lời để chúng tôi còn được sửa chữa nhà cửa”, anh Hoàn đề nghị.
Ông Vũ Văn Thanh, Trưởng thôn 1, xã Bản Vược cho biết: Thôn 1 có hơn 100 hộ, thì có khoảng 54 hộ nằm trong vùng quy hoạch Khu Cửa khẩu phụ Bản Vược. Hầu hết các hộ này làm nghề nông, hoặc không có nghề nghiệp. Thời điểm cửa khẩu nhộn nhịp, người dân làm thuê, bốc vác hàng hóa để có thêm thu nhập. Hiện nay, khu vực Cửa khẩu phụ Bản Vược tạm dừng hoạt động, nên cuộc sống của các hộ gặp rất nhiều khó khăn.
Trong số 54 hộ nằm trong vùng quy hoạch Khu Cửa khẩu phụ Bản Vược mới có 6 hộ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Năm 2012, nhiều hộ đã hoàn thành các thủ tục để xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng thời điểm đó, dự án đang trong giai đoạn chuẩn bị triển khai nên phải tạm dừng.
Khu Cửa khẩu phụ Bản Vược (huyện Bát Xát) được quy hoạch theo Quyết định số 1152 ngày 14/5/2013 của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai. Tổng diện tích quy hoạch điều chỉnh và mở rộng khi đó là 28,7 ha, với mục tiêu xây dựng Khu Cửa khẩu Bản Vược thành khu thương mại - dịch vụ, tài chính và dịch vụ kho bãi.
Ngày 18/5/2020, UBND tỉnh tiếp tục ra Quyết định số 1379 về phê duyệt mở rộng và điều chỉnh quy hoạch Khu Cửa khẩu phụ Bản Vược. Theo quyết định này, quy mô lập quy hoạch được điều chỉnh tăng lên thành 343 ha thuộc địa phận 2 xã Bản Vược và Bản Qua. Đồng thời, công tác giải phóng mặt bằng cũng được giao cho Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh chủ trì.
Ông Vũ Văn Thảnh, Phó Chủ tịch UBND xã Bản Vược cho biết: Việc hàng chục hộ dân tại thôn 1, đang gặp nhiều khó khăn do nhà ở xuống cấp nghiêm trọng, không thể sửa chữa, xây dựng được thì cấp ủy, chính quyền xã đã nắm được; cũng rất nhiều lần xã đã có ý kiến với huyện, Ban Quản lý khu kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, đến thời điểm này, xã cũng chưa nhận được câu trả lời chính xác, cụ thể việc có triển khai Dự án không và khi nào thì triển khai.
“Cấp ủy, chính quyền xã rất mong muốn Dự án sớm được triển khai để ổn định đời sống cho bà con. Bởi vì “có an cư mới lạc nghiệp”. Bây giờ bà con chưa ổn định đời sống thì rất khó có thể phát triển kinh tế. Đấy là chưa kể, hiện nay mùa mưa bão đã đến, rất nhiều ngôi nhà của bà con đã xuống cấp nghiêm trọng, nếu không sớm bố trí di dời sẽ rất nguy hiểm đến tài sản và tính mạng của người dân”, ông Thảnh nhấn mạnh.