Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Luật Đấu thầu và yêu cầu sửa đổi khẩn cấp

PV - 09:45, 20/05/2025

Chiều 17/5/2025, tại phiên thảo luận tổ của Quốc hội về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu và các luật liên quan đến đầu tư công, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ bốn vấn đề rất nghiêm trọng đang tồn tại trong Luật Đấu thầu hiện hành: làm chậm tiến độ phát triển đất nước, hạ thấp chất lượng công trình, gây lãng phí nguồn lực và làm hư hỏng, mất cán bộ.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng việc sửa đổi Luật Đấu thầu và các luật liên quan là yêu cầu cấp bách để tháo gỡ những điểm trũng về giải ngân đầu tư công và hợp tác công - tư, tránh lãng phí nguồn lực.
Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng việc sửa đổi Luật Đấu thầu và các luật liên quan là yêu cầu cấp bách để tháo gỡ những điểm trũng về giải ngân đầu tư công và hợp tác công - tư, tránh lãng phí nguồn lực.

Đây không đơn thuần là những khiếm khuyết về mặt kỹ thuật pháp lý, mà là những điểm nghẽn thực sự của thể chế – cản trở sự vận hành hiệu quả của Nhà nước và sự phát triển của nền kinh tế.

Việc sửa đổi Luật Đấu thầu vì vậy không thể chỉ dừng ở mức điều chỉnh quy trình, mà phải được tiếp cận như một cuộc cải cách thể chế khẩn cấp – nhằm bảo đảm tính hiệu lực của chính sách công, khơi thông các nguồn lực phát triển và tăng cường niềm tin vào bộ máy công quyền.

Bốn bất cập lớn – hệ quả của tư duy lập pháp lỗi thời

Thứ nhất, quy trình đấu thầu hiện nay quá phức tạp và cứng nhắc, dẫn đến việc trì hoãn triển khai hàng loạt dự án đầu tư công. Từ lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đến phê duyệt hồ sơ mời thầu, đánh giá, thẩm định, phê duyệt kết quả… đều trải qua nhiều tầng nấc, mất nhiều tháng, thậm chí hàng năm. Hệ quả là nền kinh tế đánh mất các cơ hội tăng trưởng trong ngắn hạn, và năng suất quốc gia bị suy giảm trong dài hạn.

Thứ hai, quy định lấy tiêu chí "giá thấp nhất" làm ưu tiên hàng đầu trong xét thầu đã trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Khi năng lực nhà thầu không tương xứng với quy mô dự án, và chi phí bị cắt giảm tối đa để trúng thầu, thì hệ quả tất yếu là công trình bị xuống cấp, đội vốn, thậm chí phải sửa chữa ngay sau khi hoàn thành. Điều này vừa gây thiệt hại ngân sách, vừa làm tổn hại đến lòng tin của nhân dân.

Thứ ba, tình trạng hủy thầu, đấu thầu lại, hoặc nhà thầu bỏ dở giữa chừng đang trở nên phổ biến, gây lãng phí cả về thời gian, nhân lực và chi phí xã hội. Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, chỉ riêng năm 2023, có hàng nghìn gói thầu không thể triển khai đúng tiến độ, làm chậm chuỗi cung ứng và ảnh hưởng tới nhiều lĩnh vực liên quan.

Thứ tư, không ít cán bộ, kể cả những người có trách nhiệm và thiện chí, đã bị xử lý kỷ luật hoặc truy tố vì những sai phạm trong quá trình đấu thầu. Một phần vì quy định chưa rõ ràng, thường xuyên thay đổi; một phần vì áp lực hoàn thành nhiệm vụ trong khi thiếu công cụ pháp lý linh hoạt. Kết quả là xuất hiện tâm lý né tránh, sợ ký, sợ chịu trách nhiệm – gây ra tình trạng "đóng băng hành động" trong hệ thống công quyền.

Quy trình đấu thầu hiện nay quá phức tạp và cứng nhắc, dẫn đến việc trì hoãn triển khai hàng loạt dự án đầu tư công
Quy trình đấu thầu hiện nay quá phức tạp và cứng nhắc, dẫn đến việc trì hoãn triển khai hàng loạt dự án đầu tư công

Một số bất cập nghiêm trọng khác

Thứ năm, Luật Đấu thầu chưa phân biệt rõ giữa các lĩnh vực có tính chất đặc thù cao như y tế, quốc phòng, khoa học – công nghệ. Việc áp dụng cùng một quy trình cứng nhắc cho mọi loại hình dự án khiến các ngành này không thể ứng phó nhanh khi có tình huống khẩn cấp hoặc nhu cầu đặc thù. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế tại nhiều bệnh viện đã cho thấy rõ sự lúng túng và bế tắc của hệ thống đấu thầu hiện hành. Chúng ta tự trói chúng ta, tự làm khổ chúng ta.

Thứ sáu, Luật hiện chưa có cơ chế đầy đủ để đánh giá hiệu quả thực hiện thực tế của các nhà thầu sau khi trúng thầu. Không có hệ thống xếp hạng nhà thầu, không có dữ liệu cập nhật, không có chế tài rõ ràng với các đơn vị thi công kém chất lượng. Điều này dẫn đến thực trạng có nhà thầu yếu vẫn tiếp tục trúng thầu ở các dự án khác, tạo ra vòng luẩn quẩn của sự kém hiệu quả và lãng phí.

Thứ bảy, cơ chế giám sát xã hội đối với đấu thầu còn rất hạn chế. Việc kiểm tra, thanh tra vẫn mang tính nội bộ, thiếu vai trò của tổ chức độc lập, hiệp hội nghề nghiệp, báo chí và người dân. Trong khi đó, một số vụ tiêu cực lớn chỉ bị phát hiện khi đã gây hậu quả nghiêm trọng. Nếu có cơ chế cảnh báo sớm và giám sát độc lập từ ban đầu, hệ thống đấu thầu đã có thể tự điều chỉnh sớm hơn.

Cải cách theo chuẩn mực quốc tế: Không thể trì hoãn

Trước tình trạng này, cần tiến hành một cuộc cải cách mang tính hệ thống, dựa trên các nguyên tắc đã được thực tiễn quốc tế chứng minh là hiệu quả:

Thứ nhất, chuyển từ tiêu chí "giá thấp nhất" sang mô hình "giá trị tốt nhất" (value for money), đánh giá tổng thể hồ sơ dự thầu dựa trên chất lượng, tiến độ, chi phí vòng đời và hiệu quả kinh tế – xã hội.

Thứ hai, phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về đấu thầu, tích hợp đấu thầu điện tử toàn diện (e-GP) như các nước Hàn Quốc, Singapore, Chile đã triển khai, giúp giảm chi phí, tăng minh bạch và rút ngắn thời gian xét thầu.

Thứ ba, phân cấp mạnh mẽ hơn cho các chủ đầu tư, song song với đó là cơ chế hậu kiểm thông minh, chấm điểm tín nhiệm và đánh giá trách nhiệm theo kết quả cuối cùng và hiệu quả đầu tư của dự án.

Thứ tư, bổ sung khung pháp lý linh hoạt và thiết kế quy trình đấu thầu đặc thù đối với các lĩnh vực nhạy cảm hoặc cấp bách, có quy mô lớn và rủi ro cao, nhưng luôn kèm cơ chế giám sát công khai và chế tài rõ ràng.

Thứ năm, thiết lập Hội đồng giám sát đấu thầu độc lập, có sự tham gia của chuyên gia, hiệp hội ngành nghề và đại diện xã hội, nhằm bảo đảm liêm chính, công bằng và phát hiện bất thường ngay từ đầu.

Cải cách Luật Đấu thầu không còn là một lựa chọn chính sách, mà là một nhu cầu cấp bách của cải cách thể chế
Cải cách Luật Đấu thầu không còn là một lựa chọn chính sách, mà là một nhu cầu cấp bách của cải cách thể chế

Một đạo luật không thể tiếp tục gây tắc nghẽn cho phát triển

Cải cách Luật Đấu thầu không còn là một lựa chọn chính sách, mà là một nhu cầu cấp bách của cải cách thể chế. Một đạo luật nếu tiếp tục cản trở hành động, làm tê liệt cán bộ, gây lãng phí nguồn lực và làm suy giảm lòng tin thì phải được sửa đổi ngay, một cách quyết liệt và toàn diện.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã đưa ra cảnh báo không thể rõ ràng hơn tại diễn đàn Quốc hội. Đây chính là thời điểm cần sự vào cuộc khẩn trương của cả hệ thống chính trị. Chúng ta không thể phát triển với một đạo luật trói tay người làm và mở đường cho những kẽ hở của lợi ích nhóm.

Cải cách Luật Đấu thầu là một thử thách thể chế trong giai đoạn hiện nay, nhưng cũng là cơ hội để góp phần đưanViệt Nam bước vào kỷ nguyên quản trị hiện đại – nơi pháp luật không chỉ là rào chắn phòng ngừa, mà còn là động lực kiến tạo phát triển.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Ninh Sơn (Ninh Thuận): Phát huy hiệu qủa nguồn vốn Chương trình MTQG 1719

Ninh Sơn (Ninh Thuận): Phát huy hiệu qủa nguồn vốn Chương trình MTQG 1719

Chính sách Dân tộc - Thái Sơn Ngọc - 47 phút trước
Huyện Ninh Sơn là một trong những địa phương của tỉnh Ninh Thuận triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719). Nguồn vốn đầu tư hỗ trợ đất ở, nhà ở giúp người dân an cư lập nghiệp, ổn định cuộc sống. Đồng thời hỗ trợ con giống gia súc, bảo vệ rừng tạo sinh kế cho người nghèo có điều kiện sản xuất vươn lên thoát nghèo bền vững.
Đại hội Chi bộ Tạp chí nghiên cứu Dân tộc và Tôn giáo

Đại hội Chi bộ Tạp chí nghiên cứu Dân tộc và Tôn giáo

Tin tức - Hồng Phúc - 50 phút trước
Sáng 13/6, Chi bộ Tạp chí nghiên cứu Dân tộc và Tôn giáo đã long trọng tổ chức Đại hội chi bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông dự và chỉ đạo Đại hội.
Đồng bào vùng cao Quảng Nam làm du lịch cộng đồng

Đồng bào vùng cao Quảng Nam làm du lịch cộng đồng

Sắc màu 54 - T.Nhân - H.Trường - 1 giờ trước
Những năm gần đây, huyện Bắc Trà My (tỉnh Quảng Nam) đã có bước chuyển mình tích cực trong phát triển du lịch cộng đồng, đặc biệt là ở các xã có đông đồng bào DTTS sinh sống. Thông qua việc ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển du lịch, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng và xúc tiến du lịch địa phương, Bắc Trà My đã tạo điều kiện cho đồng bào Co, Ca Dong, Mường từng bước tiếp cận mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển kinh tế bền vững.
Chi bộ Vụ Hợp tác Quốc tế: Quyết tâm xây dựng Chi bộ trong sạch vững mạnh trong nhiệm kỳ mới

Chi bộ Vụ Hợp tác Quốc tế: Quyết tâm xây dựng Chi bộ trong sạch vững mạnh trong nhiệm kỳ mới

Tin tức - Thúy Hồng - 1 giờ trước
Chiều 13/6, Chi bộ Vụ Hợp tác Quốc tế (thuộc Đảng bộ Bộ Dân tộc và Tôn giáo) đã long trọng tổ chức Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ủy viên ban Thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Y Thông tham dự và chỉ đạo Đại hội.
Già làng “giữ lửa” nghề xưa

Già làng “giữ lửa” nghề xưa

Gương sáng giữa cộng đồng - Thanh liêm - 3 giờ trước
Trong xu thế hội nhập và phát triển, trước sự thay đổi của xã hội hiện đại, một số nghề có giá trị văn hóa truyền thống dần bị mai một. Đứng trước nguy cơ đó, các già làng, Người có uy tín ở huyện biên giới Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước đã ra sức bảo tồn và phát huy nghề truyền thống của dân tộc mình.
Thanh Hóa: Nhiều hộ nghèo đã an cư

Thanh Hóa: Nhiều hộ nghèo đã an cư

Thực hiện Cuộc vận động hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, hộ gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở giai đoạn 2024 - 2025, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã tập trung xây dựng nhà cho các hộ gia đình nghèo còn khó khăn. Đến nay, toàn tỉnh đã khởi công xây dựng gần 13.000 nhà, nhiều hộ nghèo sau khi được hỗ trợ nhà ở đã tập trung phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo.
Ngân hàng Chính sách Xã hội: Xây dựng Đảng bộ vững mạnh toàn diện, đồng hành sự nghiệp phát triển đất nước

Ngân hàng Chính sách Xã hội: Xây dựng Đảng bộ vững mạnh toàn diện, đồng hành sự nghiệp phát triển đất nước

Xã hội - Việt Hải - Mai Hương - 3 giờ trước
Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, Đảng ủy Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) đã không ngừng nâng cao vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, đoàn kết, thống nhất và trách nhiệm cao trong thực hiện nhiệm vụ chính trị. Với phương châm gắn kết chặt chẽ công tác xây dựng Đảng với thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, Đảng ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo hệ thống NHCSXH hoàn thành xuất sắc các mục tiêu, chỉ tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ NHCSXH lần thứ V đã đề ra, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững và bảo đảm an sinh xã hội trên phạm vi cả nước.
“Giọt hồng Đất Mỏ” - Kết nối yêu thương từ những tấm lòng nhân ái

“Giọt hồng Đất Mỏ” - Kết nối yêu thương từ những tấm lòng nhân ái

Xã hội - Mỹ Dung - 3 giờ trước
Ngày 13/6, tại Tp. Hạ Long, Ban Chỉ đạo Vận động hiến máu tình nguyện tỉnh Quảng Ninh tổ chức Lễ khai mạc Chương trình Hành trình đỏ, với chủ đề: “Giọt hồng Đất Mỏ - Kết nối dòng máu Việt” và Lễ tôn vinh người hiến máu tình nguyện tiêu biểu tỉnh Quảng Ninh năm 2025.
Ninh Thuận: Nâng cao chất lượng cuộc sống phụ nữ và trẻ em đồng bào DTTS

Ninh Thuận: Nâng cao chất lượng cuộc sống phụ nữ và trẻ em đồng bào DTTS

Xã hội - Thái Sơn Ngọc - 3 giờ trước
Từ năm 2022, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Ninh Thuận triển khai Dự án 8 thuộc Chương trình MTQG 1719 nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, giải quyết vấn đề cấp thiết với phụ nữ, trẻ em vùng đồng bào DTTS. Các cấp Hội xây dựng kế hoạch phù hợp thực tiễn, đa dạng hình thức, phong phú nội dung, thu hút hội viên tham gia, góp phần thay đổi nếp nghĩ, cách làm, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Gia Lai: Hàng trăm gói kẹo, đồ chơi nhựa bị vứt bỏ ở các bãi rác

Gia Lai: Hàng trăm gói kẹo, đồ chơi nhựa bị vứt bỏ ở các bãi rác

Tin tức - Ngọc Thu - 3 giờ trước
Ngày 13/6, lực lượng chức năng xã Ia Kênh (Tp. Pleiku, Gia Lai) đã phát hiện dọc đường Trường Sa có nhiều bao tải lớn, bên trong chứa nhiều đồ chơi nhựa dành cho trẻ em (thường bán ở trước cổng trường) và kẹo hương bạc hà, quế, kẹo sữa bò...
Ninh Thuận: Nâng cao chất lượng sống cho đồng bào DTTS nhờ Chương trình MTQG 1719

Ninh Thuận: Nâng cao chất lượng sống cho đồng bào DTTS nhờ Chương trình MTQG 1719

Dân tộc - Tôn giáo - Minh Thu - 3 giờ trước
Sau 4 năm triển khai Dự án 1, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; giai đoạn I: từ 2021 đến 2025 (Chương trình MTQG 1719); tỉnh Ninh Thuận đã tập trung triển khai sắp xếp ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; đồng thời giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho người dân. Nhờ đó, đại bộ phận đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh có điều kiện để phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo và vươn lên làm giàu.