Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Thúc đẩy quyền của phụ nữ DTTS trong tiến trình hội nhập: Nỗ lực đẩy lùi hủ tục (Bài 1)

Khánh Thư - 08:30, 19/12/2022

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác bảo vệ và thúc đẩy quyền của phụ nữ DTTS đã đạt được những kết quả tích cực, được bạn bè quốc tế ghi nhận. Đây là cơ sở quan trọng để Việt Nam thực hiện hiệu quả các chương trình, dự án đầu tư phát triển bền vững vùng đồng bào DTTS và miền núi, hiện thực hóa khát vọng đưa nước ta trở thành nước phát triển thu nhập cao trong tương lai gần.

(Chuyên đề Thông tin đối ngoại) Thúc đẩy quyền của phụ nữ DTTS trong tiến trình hội nhập: Nỗ lực đầy lùi hủ tục (Bài 1)
Các cấp ủy, chính quyền các địa phương và trường học (trong đó có cả các trường PTDT nội trú) đã quan tâm chỉ đạo chặt chẽ để triển khai Đề án 498. (Trong ảnh: Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ninh tổ chức Diễn đàn Học sinh DTTS nói “Không” với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống)

Trong tổng số hơn 14,2 triệu người DTTS ở nước ta, phụ nữ (bao gồm trẻ em gái) chiếm 49,8%. Phụ nữ DTTS là nhóm đối tượng yếu thế, họ phải chịu nhiều thiệt thòi trước những tác động tiêu cực của các hủ tục, nhất là tình trạng tảo hôn.

Vấn nạn toàn cầu

Trong ngày lễ Tình nhân - Valentine năm 2022 (ngày 14/2), Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, đã ra lời kêu gọi cộng đồng hãy hành động ngay để chấm dứt nạn kết hôn trẻ em, hay còn gọi là tảo hôn. Theo UNFPA, mỗi ngày, trên thế giới có hàng ngàn trẻ em gái trở thành cô dâu; hơn 650 triệu phụ nữ và trẻ em gái hiện đã kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng trước sinh nhật lần thứ 18. Đặc biệt, theo UNFPA, trong bối cảnh của đại dịch COVID-19, có đến 13 triệu trẻ em gái trên thế giới đã buộc phải trở thành cô dâu.

Tại Việt Nam, kết quả cuộc Điều tra các mục tiêu phát triển bền vững về trẻ em và phụ nữ năm 2020 - 2021, do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), UNFPA và Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) thực hiện cho thấy, có 7,4% phụ nữ và 1,4% nam giới tuổi vị thành niên hiện đã kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng. Trong số phụ nữ và nam giới từ 20 - 24 tuổi được điều tra, có 14,6% nữ giới tảo hôn trước 18 tuổi so với 1,9% nam giới tảo hôn trước 18 tuổi.

Theo đánh giá của UNFPA, kết hôn trẻ em, kết hôn sớm và cưỡng ép kết hôn là một vấn đề toàn cầu ảnh hưởng nghiêm trọng tới nhiều triệu trẻ em gái. Ước tính tới năm 2030, sẽ có hơn 800 triệu phụ nữ trên toàn cầu phải chịu đựng các hậu quả của tảo hôn, so với con số 650 triệu hiện nay.

Theo đánh giá của các chuyên gia về dân số, tảo hôn ảnh hưởng tiêu cực đến phụ nữ và trẻ em gái. Đầu tiên là ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý người phụ nữ khi cơ thể người mẹ chưa phát triển hoàn thiện, chưa sẵn sàng về mặt tâm sinh lý để mang thai và sinh con, điều này dễ xảy ra tình trạng người mẹ tử vong sau khi sinh hoặc rối loạn tâm lý hậu sinh. UNFPA nhận định, các biến chứng khi mang thai và khi sinh tiếp tục là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ cho các em gái tuổi từ 15 - 19 ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Đặc biệt, kết hôn sớm khi chưa có nền tảng kinh tế vững chắc khiến nhiều cặp vợ chồng “trẻ con” luẩn quẩn trong đói nghèo. Từ đó, gây khó khăn trong thực hiện an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, tạo ra lực cản đối với sự phát triển kinh tế, thực hiện tiến bộ công bằng xã hội và sự phát triển bền vững của địa phương. Tảo hôn cũng là rào cản khiến nhiều phụ nữ không có cơ hội học nghề, tìm kiếm việc làm để tự tạo thu nhập.

(Chuyên đề Thông tin đối ngoại) Thúc đẩy quyền của phụ nữ DTTS trong tiến trình hội nhập: Nỗ lực đầy lùi hủ tục (Bài 1) 1
Nội dung trọng tâm của Đề án 498 là tăng cường công tác truyền thông để thay đổi hành vi, nhận thức của người dân về những hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. (Trong ảnh: Một hội nghị tuyên truyền nâng cao nhận thức thay đổi hành vi trong hôn nhân được Ban Dân tộc tỉnh Yên Bái tổ chức tại huyện Văn Yên năm 2021)

Em Lý Mùi D., dân tộc Dao, ở xã Bình Lãng (huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng) là một ví dụ. Sinh năm 1993, khi vừa 16 tuổi (năm 2009), D. nghỉ học lấy chồng. Chồng D. cũng là người Dao, sinh năm 1991, ở cùng thôn. Cả hai cùng học một trường. Lấy nhau khi còn nhỏ, không có vốn liếng, nên vợ chồng chỉ ở nhà làm ruộng, trồng ngô. Cuộc sống quá khó khăn do thiếu kiến thức làm ăn và thiếu tiền để chăm sóc con nhỏ. Được chính quyền địa phương hỗ trợ, hướng dẫn trồng cây thuốc lá, gia đình D. mới có thêm thu nhập 20 triệu đồng/năm. Đôi vợ chồng trẻ vừa làm được ngôi nhà nhỏ nhưng nợ nần chồng chất chưa biết khi nào mới trả xong.

Kết quả bước đầu cho nỗ lực dài hơi

Với điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù, tảo hôn hiện vẫn là vấn đề nhức nhối ở vùng đồng bào DTTS và miền núi của nước ta. Theo số liệu điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS năm 2019 của Tổng cục Thống kê, Tây Nguyên có tỷ lệ tảo hôn cao nhất (27,5%); tiếp theo là Trung Du và miền núi phía Bắc (24,6%) và Bắc Trung Bộ - Duyên hải miền Trung (22,4%). Tất cả 53 DTTS đều có tình trạng tảo hôn; trong đó, 5 dân tộc tỷ lệ tảo hôn cao nhất gồm: Dân tộc Mông 51,5%; dân tộc Cờ Lao 47,8%; dân tộc Mảng 47,2%; dân tộc Xinh Mun 44,8%; dân tộc Mạ 39,2%.

Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chương trình, đề án để giảm thiểu tình trạng tảo hôn trong vùng đồng bào DTTS và miền núi; trong đó có Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2015 - 2025” theo Quyết định số 498/QĐ-TTg, ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ (gọi tắt là Đề án 498). Một nội dung trọng tâm của Đề án 498 là tăng cường công tác truyền thông để thay đổi hành vi, nhận thức của người dân về những hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Trên cơ sở Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án 498 theo Quyết định số 439/QĐ-UBDT ngày 13/8/2015 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (UBDT), cơ quan công tác dân tộc các cấp đã chủ động triển khai Đề án 498 tại địa phương. Theo báo cáo của UBDT, từ năm 2015 đến năm 2020, các địa phương đã tổ chức được 7.245 lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng truyền thông cho 478.298 người tại các xã triển khai mô hình điểm; đồng thời tổ chức 120.774 cuộc truyền thông, với 4.070.148 người tham gia. Các địa phương cũng đã thiết kế, lắp đặt 2.704.757 (pa-nô, áp phích; tờ rơi/tờ gấp, sổ tay hỏi đáp 5 pháp luật...) phát cho 1.412.363 đồng bào để tuyên truyền về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi đã có chiều hướng giảm đáng kể. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, so với năm 2014, năm 2019, tình trạng tảo hôn của người DTTS đã giảm 4,7%, tức bình quân mỗi năm giảm 0,94%. 

Ngoài ra, một khảo sát được thực hiện với 1.725 trẻ em DTTS của Dự án “Tăng cường nhận thức của thanh thiếu niên DTTS về việc mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số” (Dự án EMPoWR, được triển khai trong giai đoạn 2020 - 2023), vào cuối năm 2020 tại 11 huyện, 52 xã của 4 tỉnh: Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình và Quảng Trị cho thấy, tình trạng tảo hôn có xu hướng giảm rõ rệt.

(Chuyên đề Thông tin đối ngoại) Thúc đẩy quyền của phụ nữ DTTS trong tiến trình hội nhập: Nỗ lực đầy lùi hủ tục (Bài 1) 2
Triển khai Đề án 498, các địa phương đã đa dạng hóa hình thức tuyên truyền giảm thiểu tảo hôn và hôn nhận cận huyết thống.

Trong Báo cáo số 855/BC-UBDT, ngày 3/6/2022 về Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị định 05/NĐ-CP, Ủy ban Dân tộc đánh giá: Triển khai Đề án 498, các cấp ủy, chính quyền các địa phương, trường học (trong đó có cả các trường PTDT nội trú) đã quan tâm chỉ đạo chặt chẽ đối với việc triển khai thực hiện Đề án. Nhất là vai trò của già làng, trưởng thôn, Người có uy tín, đội ngũ hòa giải viên đã kịp thời, tuyên truyền, giáo dục thuyết phục những trường hợp có thể thực hiện việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại địa phương.

Báo cáo số 855/BC-UBDT ghi nhận, tình trạng hôn nhân cận huyết thống đến nay đã giảm 4,7% so với năm 2014. Trong 6 vùng kinh tế - xã hội, so với năm 2014, Tây Nguyên đã giảm 2,1%; tiếp theo là Trung Du và miền núi phía Bắc giảm 5,1 %; Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung giảm 3,2 %.

Nhưng cũng phải khẳng định, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống phần lớn xuất phát từ những quan niệm, hủ tục của đồng bào DTTS. Vì đồng bào là chủ thể của tập tục đó nên chỉ có chính đồng bào mới có thể giải quyết dứt điểm. Do đó, đòi hỏi đồng bào và chính bản thân phụ nữ và trẻ em gái vùng DTTS phải không ngừng nỗ lực, vận dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước để vươn lên. Bởi thực tế, nhiều chính sách hỗ trợ phụ nữ DTTS phát triển toàn diện đã được triển khai và đã có những thành tựu đáng ghi nhận.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong số báo tiếp theo.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Kỷ niệm của người làm báo với vùng đồng bào DTTS

Đối với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, niềm vui lớn nhất là được bà con đồng bào DTTS thương yêu, quý mến; dẫu công việc của mình cũng chỉ giúp được cho bà con một phần nhỏ trong cuộc sống của chính họ.
Tin nổi bật trang chủ
Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Gieo niềm tin yêu đến từng bạn đọc

Không chỉ chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Báo Dân tộc và Phát triển còn cập nhật những thông tin về các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường…. Với nội dung đa dạng, phong phú, Báo Dân tộc và Phát triển đã trở thành người bạn đồng hành của đội ngũ già làng, trưởng bản, Người có uy tín, chức sắc, chức việc nắm bắt thông tin kịp thời, hiệu quả và chính xác để phát huy tốt vai trò là “cánh tay nối dài” ở cơ sở trong tuyên truyền chính sách dân tộc, tôn giáo.
Về miền di sản Trường Lưu

Về miền di sản Trường Lưu

Sắc màu 54 - An Yên - 18:01, 20/06/2025
Ngoài 3 di sản được UNESCO vinh danh, thì miền đất văn vật Trường Lưu, tỉnh Hà Tĩnh còn có 23 di tích cấp quốc gia và cấp tỉnh được xếp hạng. Với bề dày trầm tích văn hóa ấy, Trường Lưu đang hướng đến làng văn hóa du lịch.
Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Người Gia Rai đầu tiên viết báo cách mạng

Gương sáng - Nguyễn Văn Chiến - 18:00, 20/06/2025
Ông Ksor Ní (tên thường gọi là Ama H’Nhan) là một trong những trí thức đầu tiên người Gia Rai đi theo cách mạng. Ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách, trong đó có cương vị Bí thư Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Gia Lai sau ngày đất nước thống nhất. Ông cũng là thân sinh của ông Ksor Phước, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội.
Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6 và trao Giải báo chí Cao Bằng lần thứ III năm 2025

Tin tức - Thuỳ Như - 17:58, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Cao Bằng, Tỉnh uỷ Cao Bằng đã tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025); trao Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” của Hội Nhà báo Việt Nam; tặng Bằng khen cho các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình

Tin tức - Thiên An - 17:35, 20/06/2025
Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình có địa chỉ tại Lô Đ7, KCN Khánh Phú, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - SĐT: 02293 762 825
Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Báo chí góp công lớn trong quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Cần Thơ

Tin tức - Tào Đạt - 16:49, 20/06/2025
Ngày 20/6, Thành ủy, HĐND, UBND TP. Cần Thơ tổ chức họp mặt Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025); tổng kết Giải Báo chí Phan Ngọc Hiển TP. Cần Thơ lần thứ 19 (2024 - 2025) và Tôn vinh các nhà báo tiêu biểu.
Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Lễ hội Pang Phoóng của dân tộc Kháng

Trong danh mục 23 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận, tỉnh Điện Biên có 1 di sản thuộc loại hình Tập quán xã hội và tín ngưỡng là Lễ hội Pang Phoóng (Tạ ơn) của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.
Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Tỉnh Đồng Nai khen thưởng 50 gia đình DTTS tiêu biểu 2025

Chính sách Dân tộc - Duy Chí - 16:26, 20/06/2025
Các gia đình là những điển hình về sự năng động trong lao động sản xuất, xây dựng gia đình hạnh phúc, kinh tế ổn định, lại tích cực tham gia các phòng trào văn hóa xã hội, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an ninh chính trị địa phương; cũng như nhiều gia đình có con em là học sinh, sinh viên xuất sắc; tham gia bộ máy chính quyền địa phương, có người trở thành lãnh đạo tổ chức chính trị…
Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Những người kể chuyện bằng trái tim nhiệt huyết

Xã hội - Mỹ Dung - 16:11, 20/06/2025
Giữa núi rừng trùng điệp của Ba Chẽ, Bình Liêu,Tiên Yên... nơi những con dốc nối tiếp nhau như chẳng có điểm dừng vẫn có những bước chân đều đặn, bền bỉ của những “phóng viên vùng cao”. Không chỉ đưa tin, họ là những người kể chuyện bản làng bằng cả trái tim nhiệt huyết.
Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Ghi lại nhịp đập đời sống vùng cao bằng tất cả sự chân thành

Phóng sự - Quỳnh Trâm - 16:01, 20/06/2025
Chúng tôi đã có những tháng năm rong ruổi tác nghiệp nơi bản làng heo hút giữa đại ngàn miền Tây xứ Thanh. Ở những nơi xa ngái ấy, chúng tôi tìm thấy bản chất thật nhất của nghề báo: Ghi lại những nhịp sống bằng tất cả sự chân thành và rung cảm của một người chứng kiến.
Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Kon Tum: Ban hành Nghị quyết về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, nữ và người DTTS

Trang địa phương - Ngọc Chí - 15:38, 20/06/2025
Tỉnh ủy Kon Tum vừa ban hành Nghị quyết số 30-NQ/TU về xây dựng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ nữ và cán bộ là người DTTS ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2025 - 2030 và tầm nhìn đến 2045.
Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Hợp nhất hai Chương trình MTQG góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển một Việt Nam thịnh vượng

Thời sự - Hoàng Quý - 15:27, 20/06/2025
Ngày 20/6, tại buổi họp báo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, Thứ trưởng Võ Văn Hưng đã công bố những kết quả quan trọng trong quá trình triển khai hai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021–2025: Chương trình xây dựng nông thôn mới và Chương trình giảm nghèo bền vững.