Bệnh nấm diều
Đây là căn bệnh do nấm Candidia albicans gây ra. Mẫn cảm nhất là bồ câu 1 - 2 tháng tuổi. Bệnh có thể lây qua dụng cụ, thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh. Cũng có thể do dùng kháng sinh dài ngày.
Triệu chứng đầu tiên, bồ câu xuất hiện những lớp vảy da màu vàng nhạt ở trong mỏ, có thể bóc tách dễ dàng, không chảy máu. Sau đó tạo những mụn loét ăn sâu xuống ngã tư hầu họng và diều. Chim bệnh ăn ít, tăng trọng kém, gầy, tiêu chảy. Thỉnh thoảng nôn ra chất nhầy lẫn thức ăn, mùi hôi. Chim non bị nặng hơn chim trưởng thành, chậm mọc lông.
Bà con cần phòng bệnh bằng cách tiêu hủy phân trong chuồng bồ câu, vệ sinh sạch sẽ. Phun sát trùng chuồng và khu vực chăn nuôi bằng dung dịch chứa I-ốt, đồng sunfat 1% hoặc formol 2,5%. Loại tất cả thức ăn nghi nhiễm nấm như ngô, khô dầu, đỗ tương. Cho ăn cám gà đẻ với khối lượng bằng 1/10 trọng lượng bồ câu.
Để điều trị căn bệnh này bà con cần cho cả đàn uống nấm phổi GVN, 10g/2,5 - 3 lít nước uống hoặc 10g/30kg thể trọng/ngày, liên tục 7 ngày để diệt nấm.
Cho uống chung với một trong các loại kháng sinh sau: Pharamox G, Pharmequin, Enroflox 5%, Orain-pharm… liên tục 5 ngày để diệt vi khuẩn bội nhiễm.
Cho ăn/uống Phartigum B, 2g/10kg thể trọng/ngày hoặc 2g/lít nước uống để giảm đau, tăng lực.
Đồng thời tốt nhất hòa tan lượng thuốc cần thiết, phun ướt đều vào cám rồi cho ăn. Như vậy, bồ câu mẹ vừa mớm được thức ăn lẫn thuốc cho bồ câu con.
Bệnh viêm phổi
Bệnh này gây ra bởi chim bồ câu phải sống trong điều kiện chật chội, ẩm thấp, thời tết quá nóng hoặc quá lạnh, ảnh hưởng đến sự hô hấp. Bệnh này do vi sinh vật Mycoplasma gây ra, và xâm nhập vào cơ thể Bồ câu qua niêm mạc đường hô hấp. Chim bị bệnh thì cảm thấy khó thở, nước mắt nước mũi trào ra, khiến chim ủ rủ không màng đến ăn uống, vì vậy thân thể cứ suy yếu dần.
Việc đầu tiên là phải điều trị ngay các chim bệnh bằng các loại thuốc kháng sinh như Chloramphenicol, tylosin, streptomycin, và tăng sức đề kháng cho chim bằng các loại vitamin A, D, E… sau đó là phải rà soát loại khâu vệ sinh chuồng trại sao cho thoáng mát vào ban ngày, và tránh gió độc, gió lạnh trong ban đêm cũng như suốt mùa lạnh giá.
Bệnh giun, sán
Có một số loại bệnh giun, sán thường gặp ở chim bồ câu như:
Bệnh giun đũa: Giun đũa gây bệnh ở diều, ruột non, đôi khi ở thực quản. Thời gian giun trưởng thành là 37 ngày. Giun tròn như que tăm, màu trắng ngà. Giun cái dài 20 - 95mm, giun đực dài 50 - 70mm. Triệu chứng chính là bồ câu giảm ăn, gầy, lông xù, tiêu chảy, có khi chết do giun làm tắc ruột. Chim nuôi nhốt cũng có thể bị mắc bệnh này nếu cho ăn thêm cát sỏi.
Bệnh giun tròn: Chúng ký sinh và gây tổn thương ở niêm mạc diều bồ câu, có thể gây viêm diều, do nhiễm khuẩn thứ phát. Giun đực dài 6,5 - 7,3mm, giun cái dài 2,0 - 11,5mm.
Bệnh sán dây: Sán dây là loài ký sinh trùng nguy hiểm. Chim bệnh giảm ăn, gầy, đôi lúc tiêu chảy. Có con chết do búi sán làm tắc ruột.
Để điều trị các bệnh guin sán này bà con cần cho bồ câu uống Decto-pharm, 1g/1,5kg thể trọng/lần. 3 tháng tẩy một lần. Sau tẩy giun sán, cho cả đàn uống 7 ngày men tiêu hóa Pharbiozym (2g/1lít nước) và liên tục Phar-M comix để bổ sung khoáng vi lượng. Cho bồ câu bố mẹ uống Teramix-pharm (10g/1lít nước) để tăng năng suất sinh sản.
Bệnh đậu gà
Căn bệnh này thường xảy ra với chim dưới 3 tháng tuổi và do chuồng chim bẩn quá.
Triệu chứng chính là trên mép mắt , chân nổi những hạt nhỏ và sau nó to dần như hạt đỗ. Sau khi mọng mủ trắng, vỡ ra nó chảy mủ màu vàng.
Cần điều trị bằng cách thực hiện chủng vaccin đậu dưới cánh cho gà, thường xuyên vệ sinh chuồng trại sạch sẽ.
Bệnh mủ mắt
Bồ câu bệnh bị chảy nước mắt, ngày đầu thì loãng, mấy hôm sau nước mắt đặc như có mủ, vì vậy hai mi mắt bị dính cứng lại khiến chim không thấy đường ăn uống. Chim bị bệnh này thân nhiệt tăng cao, dáng ủ rủ, lông xù lên.
Cần nhỏ thuốc Aureomycine 50mg vào họng bồ câu bệnh theo liều lượng in trong toa, đồng thời dùng nước muối rửa mắt cho chim bệnh vài lần trong ngày.
Bệnh sưng mắt
Bệnh này thường xảy ra vào mùa lạnh, hoặc không khí thay đổi bất thường. Bồ câu bị bệnh mắt bị sưng lên, trong khi nước mũi có màu vàng, trước loãng sau đặc sệt rồi bít kín mũi khiến chim phải thở bằng miệng. Nếu không trị kịp thời, chỉ vài ba ngày chim sẽ chết.
Nhốt chim bệnh nơi kín gió, ấm áp rồi rẻo mắt mũi chim bệnh bằng dung dịch Potassium permanga- nate.
Bệnh thương hàn
Đây là căn bệnh do 1 loại vi khuẩn thuộc họ Enterbacteriacae gây ra. Bồ câu các lứa tuổi đều bị bệnh, nhưng bị bệnh nặng và chết nhiều nhất ở bồ câu dưới một năm tuổi.
Triệu chứng chủ yếu là bồ câu mắc bệnh lười vận động, kém ăn, uống nhiều nước; sốt, đứng ủ rũ, thở gấp, tiêu chảy phân màu xanh hoặc xám vàng, lẫn máu. Niêm mạc đường tiêu hóa sưng huyết, tụ huyết từng đám. Niêm mạc ruột non và ruột già bóc ra từng đám. Niêm mạc ruột già có hoại tử từng đám.
Cần điều trị căn bệnh này bằng cách cho cả đàn uống 5 ngày một trong các loại kháng sinh sau: Oracin-pharm (1ml/1,5 - 2 lít nước uống); Enroflox 5% (2g/1lít nước uống); Pharmequin, Pharamox G, Ampi-col (1g/1lít nước uống); Pharcolivet, Ampi-col pharm (10g/2,5 lít nước uống); Pharmequin-max (1g/2 lít nước uống). Đồng thời cho uống kèm Dizavit-plus, 2g/1lít nước uống.
Sau khi dừng kháng sinh, cho cả đàn uống men tiêu hóa (Pharbiozym, Pharselenzym) để phục hồi sức khỏe.
Bệnh lao
Căn bệnh này có nguyên nhân từ vi khuẩn Yersinia tuberculosis gây bệnh và phát triển chậm trong nhiều tháng.
Vi khuẩn vào cơ thể chim qua đường tiêu hóa, xâm nhập vào máu, vào các phủ tạng như phổi, gan, thận, ruột vì vậy nếu mổ chim bệnh ta thấy hầu hết các phủ tạng như tim, phổi, gan đều có tụ máu, lại nổi những mụt nhỏ màu vàng xám. Còn quan sát bên ngoài ta nhận thấy có các mụt, bướu nhỏ mọc dưới cánh. Bướu lao màu vàng, chảy nước. Chim biếng ăn, trì trệ mọi sinh hoạt, thân thể ốm lần mà chết.
Bồ câu đã bị bệnh lao, dù cứu sống nuôi tiếp cũng không kinh tế, vì vậy nên đốt bỏ để tránh lây lan. Cũng có cách điều trị như chích, cho uống các loại thuốc trụ sinh như Terramycine, Tetracyclin để vừa trị bệnh vừa tăng sức đề kháng cho chim, nhưng kết quả không mấy bảo đảm mà việc điều trị lại lâu dài….
Bệnh tiêu chảy
Đây là bệnh tuy ít gây nguy hiểm đến tính mạng bồ câu, nhưng nếu điều trị không kịp thời hoặc điều trị không đến nơi đến chốn thì chim bệnh cũng suy kiệt dần sức lực mà chết. Thường những bồ câu cơ thể vốn ốm yếu sẵn mới dễ bị bệnh này.
Bệnh tiêu chảy xảy ra có thể vì thức ăn kém phẩm chất, hư mốc, lên men, cũng có thể là do nước uống quá dơ bẩn. Bồ câu chỉ cần nhiễm bệnh trong vài giờ đã lộ sức suy yếu vì thế bệnh này có thể kéo theo các bệnh khác như cầu khuẩn, sưng mắt… Bồ câu bị bệnh đi tiêu phân lỏng, nát, có nước màu vàng lợt hay xanh lá cây.
Cách điều trị là pha 2 viên Perperine với 30 phân khối nước (gần một xị rưỡi) cho chim bệnh uống 3 lần trong một ngày.
Bệnh cầu trùng
Bệnh cầu trùng thường thấy ở bồ câu non 1 - 4 tháng tuổi với các triệu chứng tiêu chảy, phân có nhiều dịch nhầy, đôi khi lẫn máu. Thông thường, cầu trùng gây bệnh ở bồ câu nhẹ hơn ở gà, nhưng có ca bệnh nặng làm bồ câu tiêu chảy suy kiệt dẫn đến chết. Bệnh xảy ra vào vụ xuân - hè và thu - đông. Tại cơ sở ô nhiễm nặng, bệnh có thể xảy ra quanh năm. Cầu trùng bồ câu có thể lây qua gà và ngược lại.
Do bệnh cầu trùng thường mắc kèm với bệnh vi khuẩn đường ruột, nên cần điều trị cả 2 bệnh này cùng lúc. Bà con sử dụng thuốc như sau:
Cho uống Pharticoc-plus, 10g/7 lít nước, liên tục 3 ngày, nghỉ 2 ngày rồi cho uống tiếp 2 ngày; hoặc Pharm-cox G, 1- 3ml/1lít nước uống, 8 giờ/ngày, liên tục 2 ngày để diệt cầu trùng. Cùng lúc cho uống kèm một trong các loại kháng sinh sau: Oracin-pharm (1ml/1,5 - 2 lít nước uống); Pharcolivet, Ampi-coli pharm (10g/2,5 lít nước); Pharmequin, Pharamox G, Gatonic-plus (1g/1lít nước uống)… liên tục 3 - 5 ngày.
Bệnh Niu-cát-xơn
Triệu chứng dễ thấy nhất là chim bệnh ủ rũ, tiêu chảy phân màu trắng, đột tử, chân khô, diều căng đầy hơi hoặc thức ăn không tiêu hóa. Tỷ lệ chết có thể lên đến 90%. Có con bị vặn cổ, mặt ngửa lên trên, đi xoay vòng theo phía cổ bị vặn; có khi đứng không vững, lăn quay ra nền chuồng. Những cá thể bị thần kinh này lâu chết, nhưng thải mầm bệnh ra môi trường rất nguy hiểm, cho nên cần tiêu hủy.
Bà con cần xử lý ổ dịch bằng những bước sau: Đối với chim dưới 1 tháng tuổi nhỏ Laxoota hoặc ND-IB 2 lần cách nhau 14 ngày. Lần đầu có thể nhỏ cho chim trong tuần tuổi đầu tiên.
Đối với chim trên 1 tháng tuổi, nếu trước đây đã nhỏ vắc-xin phòng NCX, nay tiêm ngay 0,3ml vắc-xin nhũ dầu hoặc các loại vắc-xin phòng NCX với liều như tiêm cho gà.
Nếu trước đây chưa dùng vắc-xin nhỏ lần nào thì nhỏ ngay, 7 ngày sau mới dùng vắc-xin tiêm.
Bệnh bồ câu mổ lông, rụng lông
Bồ câu mổ lông nhau do cường độ ánh sáng mạnh, mật độ nuôi dày, thức ăn không đảm bảo chất lượng (mốc, mọt), ngoại ký sinh trùng, chim bố mẹ mổ lông chim con. Chim bị rụng lông có thể do chim bố mẹ thiếu khoáng vi lượng và/hoặc vitamin trong thời kỳ nuôi con.
Bà con điều trị căn bệnh này bằng cách loại bỏ các nguyên nhân kể trên và cho uống thuốc như sau: Pharotin-K, 10g/2,5 - 3 lít nước uống, liên tục 7 ngày.
Phar-Calci B12, 10 - 20ml/lít nước uống, liên tục 7 ngày.
Sau đó bổ sung thường xuyên khoáng vi lượng Phar-M comix, 1g/1lít nước uống.
Đối với bồ câu sinh sản, định kỳ cho ăn/uống Teramix-pharm (10g/1lít nước uống hoặc 1g/kg thể trọng/ngày), 5 – 10 ngày/đợt/tháng hoặc liên tục tùy điều kiện từng cơ sở.
Phòng bệnh cho bồ câu
Trong giai đoạn 3 - 10 ngày tuổi nhỏ vắc-xin Lasota hoặc ND.IB, 2 tuần sau nhỏ nhắc lại lần 2. Sau đó cứ 1 - 2 tháng cho uống một liều vắc-xin ND.IB (hoặc Lasota) để phòng bệnh Niu-cát-xơn và bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (liều lượng theo hướng dẫn).
Đối với bồ câu ngoài 1 tháng tuổi, tốt nhất nên tiêm vắc-xin nhũ dầu với liều 0,3ml/con để phòng bệnh Niu-cát-xơn. Đối với bồ câu sinh sản, một năm tiêm nhắc lại một lần vắc-xin nhũ dầu.
Qua 10 ngày tuổi tiêm chủng đậu cho bồ câu. Cách dùng và liều dùng như chủng cho gà.
Định kỳ 2 - 3 tuần, đặc biệt khi thời tiết thay đổi, cho uống một đợt 3 ngày, dùng một trong các loại kháng sinh sau: Pharamox G, Pharmequin, Ampicol, Pharamox (1g/1lít nước uống); Enroflox 5% (2g/1lít nước uống); Pharmequin-max (1g/2 lít nước uống); Pharcolivet, Ampi-coli pharm (10g/2,5 lít nước uống)… để phòng bệnh tiêu chảy, hô hấp do vi khuẩn.
Một năm 2 lần tẩy giun sán bằng cách cho uống Decto-pharm (1g/1,5kg thể trọng để tẩy giun, sán dây), Pharcado (2g/4kg thể trọng để tẩy giun, sán dây) hoặc Pharcaris (10g/25 – 30kg thể trọng để tẩy giun tròn).
Về thức ăn, lưu ý không được cho chim ăn thức ăn mốc, ẩm. Nước uống phải sạch hoặc nước vôi loãng. Cần vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, thoáng mát vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông, tránh ẩm ướt vào mùa xuân.
Thường xuyên kiểm tra chim nuôi, đặc biệt phát hiện sớm những bất thường trên đàn gia cầm như uể oải, ủ rũ, kém ăn; Kiểm tra lượng thức ăn, nước uống tiêu thụ hàng ngày để biết được tình trạng sức khỏe.
Cách ly kịp thời những vật nuôi có biểu hiện khác thường, chẩn đoán và điều trị nếu cần thiết, không được bán hoặc phát tán con vật ốm, chết và chất thải của chúng ra môi trường xung quanh. Khai báo ngay với cán bộ thú y cơ sở, chính quyền địa phương khi nghi ngờ gia cầm mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như cúm gia cầm… để được hướng dẫn phòng, chống.
Ðối với vật nuôi tái đàn, phải đảm bảo chỉ nhập giống rõ nguồn gốc, xuất xứ, có chứng nhận kiểm dịch của cơ quan thú y. Nhập giống bổ sung cần nuôi cách ly 2 – 3 tuần để theo dõi bệnh, đảm bảo giống khỏe mạnh mới cho nhập đàn.
Vệ sinh chuồng trại và môi trường xung quanh
Định kỳ phun thuốc sát trùng trong chuồng nuôi và các khu vực xung quanh 1 lần/tuần. Không được phun trực tiếp vào đàn bồ câu
Quét mạng nhện, bụi bẩn bám vào chuồng nuôi
Cuốc đất, phun sát trùng, dọn vệ sinh quanh khu vực chăn nuôi định kỳ 2-3 tháng 1 lần.
Thường xuyên diệt chuột và côn trùng ở khu vực chăn nuôi, làm cỏ, phát quang cây cối quanh khu vực chuồng nuôi để tránh những con vật mang mầm bệnh vào cho Bồ câu.
Vệ sinh khi ấp trứng
Thay lót ổ cho chim bồ câu ấp 1 tuần 1 lần, vệ sinh nơi chim ấp
Phải phơi khô các nguyên liệu sử dụng làm ổ lót cho chim
Kiểm tra sức khoẻ đàn chim
Thường kiểm tra vào đầu giờ sáng hàng ngày
Kiểm tra tình trạng thái chung như dáng đi, các biểu hiện bất thường của chim như liệt chân, ủ rũ, chảy nước mắt, nước mũi, ho khó thở... Kiểm tra phân dưới nền chuồng.
Kiểm tra tình trạng ăn uống, xem đàn bồ câu có ăn uống như ngày thường hay có 1 số con hoặc cả đàn bỏ ăn...
Thực hiện nghiêm túc lịch phòng vaccin và thuốc định kì cho đàn chim
Phải có sổ ghi chép đầy đủ chính xác về các loại thuốc và vaccin sử dụng cho đàn bồ câu, thời gian ngày giờ cho uống tiêm vaccin.
