Những ngày đầu Xuân, núi rừng Pác Bó chìm trong cái lạnh se sắt. Dạo bước trên con đường dẫn đến Nhà trưng bày Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó, ông Dương Chí Quân, 79 tuổi (cháu của cụ Dương Văn Đình, người được phục vụ Bác Hồ và cán bộ cách mạng trong thời gian Bác hoạt động cách mạng ở Pác Bó) dẫn dắt câu chuyện, đưa chúng tôi trở về mùa Xuân Tân Tỵ năm 1941.
Cách đây 84 năm, ngày 28/01/1941, tức Mùng 2 Tết Tân Tỵ, vùng đất Pác Bó vinh dự được đón Bác Hồ trở về. Cột mốc 108 trên biên giới Việt – Trung thuộc xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng là nơi Người đặt chân lên mảnh đất của Tổ quốc, trở về quê hương sau hành trình 30 năm bôn ba tìm con đường cứu nước, cứu dân.
Khi Bác Hồ ở Pác Bó, người dân chỉ biết và gọi là “Ông Ké” (tiếng địa phương là Cụ Già). Người thường đến thăm, gặp gỡ và trò chuyện với Nhân dân làng Pác Bó; rồi dạy chữ cho Nhân dân, chăm lo cho con trẻ, thăm hỏi từng cụ già. Hình ảnh của “Ông Ké” đã in đậm trong lòng của người dân Pác Bó những ngày đầu cách mạng khi Người sống và làm việc tại đây.
Cao Bằng là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng gắn liền với lịch sử vẻ vang của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong đó có Hội nghị lần thứ 8 của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tại lán Khuổi Nặm - Pác Bó, Hà Quảng (diễn ra từ ngày 10 đến 19/5/1941). Hội nghị đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh). Tháng 12/1944, Người ra chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam ngày nay).
Sự có mặt của “Ông Ké” ở núi rừng biên giới Pác Bó đã đánh dấu những mốc son trong trang sử hào hùng của dân tộc. Nơi núi rừng Pác Bó, Người đã lãnh đạo và đưa ra những quyết sách cho con đường cách mạng Việt Nam. Tháng 5/1945, Người rời Pác Bó về Tân Trào - Tuyên Quang. Tại Thủ đô kháng chiến, Người cùng Đảng ta đã triệu tập Quốc dân Đại hội, thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng, phát lệnh Tổng khởi nghĩa tháng Tám và giành thắng lợi, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Hai mươi năm sau tính từ cái Tết đầu tiên Người trở về Pác Bó, ngày 20/02/1961, tức Mùng 5 tết Tân Sửu, Bác lên thăm và chúc Tết đồng bào Pác Bó - Hà Quảng. Đồng bào các dân tộc nô nức đón Bác trong sắc áo chàm của dân tộc Tày, Nùng; váy trắng, áo hoa sặc sỡ của đồng bào Mông... Sau khi rời Pác Bó, trong cuộc mít tinh nói chuyện với Nhân dân, cán bộ toàn tỉnh tại trụ sở Tỉnh ủy Cao Bằng (ngày 21/01/1961), Bác mong tỉnh Cao Bằng sớm trở thành một trong những tỉnh gương mẫu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, như trước đây Cao Bằng là một trong những tỉnh đi đầu trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc.
Phát huy truyền thống cách mạng, Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc tỉnh Cao Bằng luôn khắc ghi những lời dạy sâu sắc của Bác; tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người, thi đua lao động sản xuất, xây dựng quê hương ngày càng phát triển. Năm 2024, tốc độ tăng trưởng GRDP của tỉnh ước đạt 6,74%, tăng 3,01 điểm % so năm 2023, là mức tăng cao nhất trong những năm gần đây. Cao Bằng cũng đã và đang trở thành điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Năm 2024, toàn tỉnh đón 1,8 triệu lượt khách, doanh thu ước đạt trên 1.360 tỷ đồng, tăng 9,8% so với năm 2023.
Với riêng xã Trường Hà của huyện Hà Quảng, so với mặt bằng chung thì xã được xem là một điểm sáng của tỉnh Cao Bằng trong phát triển kinh tế - xã hội. Trường Hà là xã đầu tiên của tỉnh Cao Bằng đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) năm 2015. Thực hiện bộ tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, Trường Hà hiện đã đạt 14/19 tiêu chí. Toàn xã có 826 hộ thì hiện còn 102 hộ nghèo và 69 hộ cận nghèo. Với nguồn lực đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước, xã Trường Hà đang nỗ lực để “về đích” NTM trong năm 2025 này.
Trải qua 84 mùa Xuân, quê hương cội nguồn cách mạng Pác Bó vẫn vẹn nguyên vẻ bình yên, thơ mộng, với những ngôi nhà sàn nép mình dưới chân núi trập trùng; giữa bốn bề núi non bao quanh, từng gốc cây, phiến đá vẫn in đậm hình bóng, dấu chân Người. Mỗi nơi, mỗi điểm trở thành di tích lịch sử được người dân Pác Bó và Nhân dân Cao Bằng trân trọng giữ gìn, là “địa chỉ đỏ”, là điểm du lịch trên hành trình về nguồn của du khách thập phương.