Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

ASEAN: Vượt qua thách thức, phát huy vai trò trung tâm ở khu vực

PV - 11:16, 26/10/2021

Chiến lược thích ứng với đại dịch Covid-19 trong điều kiện mới cùng truyền thống đoàn kết của ASEAN là chìa khóa để ASEAN giải nguy những thách thức và tiếp tục tiến về phía trước.

Sự tồn tại và phát triển của ASEAN trong gần 55 năm qua chứng kiến không ít những khó khăn nội bộ nhưng các nước ASEAN đã vững vàng vượt qua. (Nguồn: Getty)
Sự tồn tại và phát triển của ASEAN trong gần 55 năm qua chứng kiến không ít những khó khăn nội bộ nhưng các nước ASEAN đã vững vàng vượt qua. (Nguồn: Getty)

Các Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 38 và 39 và các hội nghị liên quan sẽ được tổ chức từ ngày 26-28/10 theo hình thức trực tuyến.

Các hội nghị diễn ra trong bối cảnh thế giới và khu vực đang phải ứng phó với nhiều thách thức do biến chủng Delta gây ra và gia tăng của cạnh tranh ảnh hưởng nước lớn. Hợp tác để vượt qua đại dịch Covid-19, tìm tiếng nói chung trong vấn đề Myanmar và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đang định hình nằm trong số những trọng tâm của các Hội nghị cấp cao và các hội nghị liên quan tới đây.

Dù đã đạt những tiến bộ nhất định nhưng khoảng cách về nhận thức giữa các bên khiến tiến trình đàm phán xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) khó có thể hoàn tất trong năm 2021 như dự kiến trước đó.

Thích ứng để phát triển trong điều kiện mới

Dù còn gặp rất nhiều khó khăn do sự lây lan nhanh chóng của biến chủng Delta nhưng nhờ chiến lược mới nhằm ứng phó với dịch bệnh, kinh tế các nước ASEAN đã có những tín hiệu tích cực so với năm 2020.

Theo dự báo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đưa ra vào tháng 9, dù được dự báo là sẽ phục hồi với tốc độ chậm hơn nhiều so với dự kiến ​​trước đó do sự lây lan nhanh chóng của biến chủng Delta, tăng trưởng kinh tế dự kiến của các thành viên ASEAN (ngoại trừ Myanmar) đều ở mức tăng khá so với năm 2020, trong đó dẫn đầu là Singapore với khoảng 7% (với tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ hai mũi cho 3/4 dân số) và thấp nhất là Thái Lan với khoảng 0,7%.

Nền kinh tế lớn nhất khu vực là Indonesia cũng được dự đoán có tăng trưởng khá ở mức 4,5%. Các nền kinh tế ASEAN cũng được dự đoán có mức tăng trưởng khá trong năm nay, như Philippines (4,5%), Việt Nam (3,8%), Malaysia (3,3%), Lào (2,3%), Campuchia (1,9%). Riêng Myanmar, do thách thức kép từ đại dịch Covid-19 và khủng hoảng chính trị, ADB dự đoán kinh tế nước này sẽ ở mức âm sâu (-18,1%).

Các nước thành viên ASEAN đang chủ động thích ứng với dịch bệnh thông qua chiến lược đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng để đạt miễn dịch cộng đồng, hay ít nhất là giảm tối đa số ca bệnh nặng để từng bước mở cửa, khôi phục sản xuất và lưu thông trong bối cảnh gia tăng nhu cầu toàn cầu.

Do vậy, ASEAN cần tiếp tục tăng cường hợp tác nội khối cũng như với các đối tác bên ngoài trong việc cung ứng vaccine để tăng tỷ lệ tiêm chủng hay xây dựng cơ chế công nhận hộ chiếu vaccine, trước hết là trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác. Bao phủ tỷ lệ tiêm vaccine và mở cửa sẽ là những yếu tố mang tính quyết định đối với việc nối lại các chuỗi sản xuất và cung ứng giữa các nước ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài.

Tiếp tục vượt qua những thách thức lịch sử

Sự tồn tại và phát triển của ASEAN trong gần 55 năm qua chứng kiến không ít những khó khăn nội bộ nhưng các nước ASEAN đã vững vàng vượt qua.

Malaysia và Philippines đã đạt được sự thống nhất quanh vấn đề Sabah để Hội nghị cấp cao ASEAN lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1976, 9 năm sau khi ASEAN ra đời. Thách thức chính trị ở Campuchia năm 1997 cũng không thể ngăn được việc ASEAN thống nhất kết nạp nước này vào năm 1999 khi tình hình được ổn định, hoàn thất khát vọng về một ASEAN của tất cả 10 quốc gia Đông Nam Á lúc đó.

Từ các nguyên tắc cốt lõi mang bản sắc ASEAN là đồng thuận và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, ASEAN có đầy đủ kinh nghiệm và bản lĩnh để dàn xếp "êm đẹp" các mối quan hệ nội bộ trong khối. Những thách thức hiện tại không thể làm khó ASEAN trong việc hiện thực hóa các mục tiêu đã đặt ra.

Trong cuộc xung đột giữa Thái Lan và Campuchia xung quanh chủ quyền ngôi đền hơn 900 năm tuổi Preah Vihear, ASEAN được Hội đồng Bảo an (HĐBA) Liên hợp quốc tin tưởng giao nhiệm vụ hòa giải tranh chấp giữa hai nước. Khi Toàn án Công lý quốc tế (ICJ) ra lệnh thiết lập một khu phi quân sự tạm thời xung quanh ngôi đền, các quan sát viên ASEAN một lần nữa được giao nhiệm vụ giám sát khu vực này.

Vừa qua, Chủ tịch ASEAN năm 2021 quyết định không mời lãnh đạo quân sự Myanmar tham dự các Hội nghị cấp cao ASEAN 38 và 39, thay vào đó là một đại diện phi chính trị.

Đây không phải là lần đầu tiên ASEAN đứng trước thách thức từ vấn đề nội bộ của một quốc gia thành viên.

Năm 2004, việc kết nạp Myanmar vào Hội nghị Á-Âu (ASEM) gặp khó khăn nhưng với việc ASEAN và Liên minh châu Âu (EU) đạt được sự thống nhất về việc hạ cấp đại diện Myanmar tham dự hội nghị, tất cả các thành viên ASEAN đã trở thành thành viên của ASEM.

Rõ ràng, với hơn nửa thế kỷ phát triển, từ các nguyên tắc cốt lõi mang bản sắc ASEAN là đồng thuận và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, ASEAN có đầy đủ kinh nghiệm và bản lĩnh để dàn xếp "êm đẹp" các mối quan hệ nội bộ trong khối. Những thách thức hiện tại không thể làm khó ASEAN trong việc hiện thực hóa các mục tiêu đã đặt ra.

Củng cố vai trò trung tâm

Hiện nay, khu vực đang phải đối mặt với những thách thức cạnh tranh ảnh hưởng nước lớn ngày càng tăng, trong đó nổi bật là cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc.

Nhiều chuyên gia lo ngại rằng các nước ASEAN sẽ bị chia rẽ nghiêm trọng do đứng trước nguy cơ phải chọn bên. Mối quan ngại được củng cố với sự ra đời của các cơ chế hợp tác mới.

Về chính trị, sự ra đời của Đối thoại an ninh Bộ tứ (Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ) và thỏa thuận quốc phòng mới giữa ba nước Mỹ, Anh và Australia (AUKUS) được cho là có nguy cơ đẩy sân chơi an ninh vào tay các nước lớn khác.

Đó là chưa kể về mặt kinh tế, Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chỉ có sự hiện diện của ba nước thành viên ASEAN là Brunei, Malaysia và Việt Nam trong khi Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) lại có sự hiện diện của hai cực kinh tế lớn của thế giới là Trung Quốc và Nhật Bản.

Tuy nhiên, vai trò trung tâm của ASEAN vốn bắt đầu chính thức được xác định từ giữa những năm 90 của thế kỷ XX, sẽ tiếp tục được củng cố ít nhất với hai lý do.

Thứ nhất, bản thân ASEAN và các đối tác đối thoại lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia, New Zealand đã thiết lập kênh đối thoại thượng đỉnh song phương (ASEAN+1) và các đối tác này cũng đã công nhận vai trò trung tâm của ASEAN trong các cơ chế hợp tác ở khu vực.

Các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hợp tác ASEAN+3, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn biển ASEAN mở rộng (EAMF) với sự tham gia của các nước có lợi ích lớn ở khu vực đều thừa nhận vai trò trung tâm của ASEAN.

Thứ hai, trên thực tế, những cơ chế mới định hình như nhóm Bộ tứ hay AUKUS do Mỹ lãnh đạo đang khiến Trung Quốc và Nga ngờ vực. Trong bối cảnh đó, kinh nghiệm điều phối và bản lĩnh của của ASEAN trong việc ứng xử phó với các tình huống, từ các vấn đề an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống đến liên kết kinh tế khu vực khiến ASEAN tiếp tục là “thỏi nam châm” thu hút được nhiều sự quan tâm nhất và sự tin tưởng lớn nhất hiện nay ở khu vực.

Cũng như truyền thống các năm trước đây, vai trò trung tâm của ASEAN sẽ tiếp tục được khẳng định trong định hướng phát triển của khối, trong quá trình hội nhập kinh tế và chính trị nội khối cũng như giữa ASEAN với các đối tác ngoài khu vực, đặc biệt là trong các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như ARF, ASEAN+3, EAS, ADMM+ và EAMF.

Bước tiến về đàm phán COC

Trong các hội nghị bộ trưởng chuẩn bị cho các Hội nghị cấp cao ASEAN 38 và 39, các bộ trưởng quốc phòng và ngoại giao các nước ASEAN đều nhấn mạnh cam kết hợp tác hòa bình và mang tính xây dựng để Biển Đông trở thành một vùng biển hòa bình, ổn định và thịnh vượng thông qua việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm hoàn tất một Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, theo lịch trình đã được thống nhất. Đây cũng là tinh thần chung của hội nghị giữa các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các đối tác đối thoại thuộc cơ chế ASEAN+1.

Chiến lược thích ứng với đại dịch trong điều kiện mới cùng truyền thống đoàn kết của ASEAN hứa hẹn sẽ giúp khu vực tìm ra các giải pháp để tiếp tục tự tin bước tiếp.

Đại dịch Covid-19 đã khiến quá trình đàm phán COC trong thời gian qua bị trì hoãn kể từ tháng 2/2020 và chỉ được khôi phục lại với Hội nghị quan chức cấp cao lần thứ 19 về thực hiện DOC diễn ra vào tháng 6 vừa qua tại Trùng Khánh, Trung Quốc.

Đàm phán về Văn kiện dự thảo đàm phán về COC duy nhất (lần đầu) giữa ASEAN và Trung Quốc bắt đầu từ tháng 8/2018 đạt được bước tiến mới khi tại hội nghị ở Trùng Khánh vừa qua, ASEAN và Trung Quốc đã thống nhất được việc sớm có được Văn bản dự thảo đàm phán COC duy nhất lần thứ hai. Indonesia cũng là quốc gia xin đăng cai vòng tiếp theo của đàm phán COC.

Điểm đột phá lớn nhất trong đàm phán COC giữa ASEAN và Trung Quốc là hai bên thống nhất xây dựng COC phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982 như trong Tuyên bố Chủ tịch Hội nghị cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 23 do Việt Nam chủ trì vào năm 2020.

Nói cách khác, hai bên đã thống nhất được khuôn khổ pháp lý mà COC thuộc về. Tuy nhiên, phạm vi áp dụng của COC, lợi ích của các nước ngoài khu vực… đang là những khác biệt giữa Trung Quốc và ASEAN cũng như giữa các nước ASEAN có tranh chấp và không có tranh chấp ở Biển Đông khiến mục tiêu kết thúc đàm phán COC theo lịch trình là vào năm 2021 xem ra khó trở thành hiện thực.

Nói tóm lại, dù còn những khó khăn do đại dịch Covid-19 mang lại, vấn đề nội bộ của một vài quốc gia thành viên và đặc biệt là cạnh tranh chiến lược nước lớn khiến ASEAN gặp không ít thách thức, trở ngại trước thềm các Hội nghị cấp cao ASEAN 38, 39 và các hội nghị liên quan.

Tuy nhiên, chiến lược thích ứng với đại dịch trong điều kiện mới cùng truyền thống đoàn kết của ASEAN hứa hẹn sẽ giúp khu vực tìm ra các giải pháp để tiếp tục tự tin bước tiếp./.

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 08:42, 28/03/2024
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 08:37, 28/03/2024
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 08:33, 28/03/2024
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 08:25, 28/03/2024
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 08:24, 28/03/2024
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 08:20, 28/03/2024
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 08:17, 28/03/2024
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 08:05, 28/03/2024
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 07:53, 28/03/2024
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 07:34, 28/03/2024
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.