Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Văn học đề tài Thương binh-Liệt sĩ: Thách thức giữa thời bình

PV - 10:23, 12/08/2019

Những sáng tác văn học về đề tài người thương binh-liệt sĩ (TBLS) đóng góp không nhỏ vào sự thành công của văn học cách mạng Việt Nam. Dù chiến tranh đã lùi vào quá khứ nhưng đề tài về TBLS vẫn còn nhiều hấp dẫn với người viết cũng như người đọc. Tuy nhiên, để viết về đề tài này trong thời bình lại là một thách thức, khó khăn cho người cầm bút.

Luôn có một sức sống bền bỉ

Nhìn lại kho tàng văn học Việt Nam trong quá khứ, có lẽ đề tài văn học TBLS đã ghi dấu với nhiều tác phẩm xuất sắc nhất. Những tác phẩm đó phải kể đến như: “Sống mãi với Thủ đô” (Nguyễn Huy Tưởng); “Hòn Đất” (Anh Đức); “Người mẹ cầm súng” (Nguyễn Thi)… Về thơ, khó có thể quên những câu thơ trong: “Viếng bạn” (Hoàng Lộc); “Tây Tiến” (Quang Dũng); “Dáng đứng Việt Nam” (Lê Anh Xuân)… Tất cả đã đi vào lòng độc giả qua nhiều thế hệ.

Những tác phẩm văn học về đề tài TBLS mãi là nơi lưu giữ hình ảnh những người lính bất tử. (Ảnh TL) Những tác phẩm văn học về đề tài TBLS mãi là nơi lưu giữ hình ảnh những người lính bất tử. (Ảnh TL)

Với mỗi tác giả khi viết về đề tài văn học TBLS, từ cảm hứng ban đầu đến khi hoàn thành tác phẩm là một quá trình dày công sáng tác. Để hoàn thành cuốn tiểu thuyết “Máu và tội ác”, tác giả Nguyễn Tam Mỹ (quê ở xã Tam Mỹ Tây, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) đã mất gần 25 năm đi tìm tư liệu về vụ thảm sát Sơn Cẩm Hà, huyện Tiên Phước (tỉnh Quảng Nam) trong giai đoạn 1954-1955. Tác phẩm được ông viết không đơn thuần theo lối lịch sử, mà được sử dụng ngôn ngữ văn chương nhuần nhuyễn, cách dựng truyện và xây dựng cấu trúc khéo léo, đẩy nhịp độ, kịch tính lên cao trào như “tiểu thuyết hành động” khiến người đọc càng đọc càng hấp dẫn, không khô khan như đọc sử thuần túy.

Tác phẩm “Máu và tội ác” đã gây được tiếng vang lớn, nhưng với nhà văn Nguyễn Tam Mỹ, điều khiến ông hạnh phúc nhất có lẽ là “khi tác phẩm đến tay những học sinh vùng quê Tiên Phước, các em mới biết mảnh đất nơi mình sinh ra thấm đẫm máu xương của những con người; từ đó, các em tự nhủ phải cố gắng phấn đấu để xứng đáng với thế hệ cha anh”, nhà văn Nguyễn Tam Mỹ chia sẻ.

Hay với những tác giả trẻ sinh ra trong thời bình, hình ảnh những người lính đã ngã xuống vẫn thôi thúc họ cầm bút. Là một nhà văn trẻ có cảm hứng viết về đề tài TBLS, nhà văn Nguyễn Đình Tú đã từng chia sẻ: “Tôi đi công tác nhiều, có khi đi cùng các nhà văn Lê Lựu, Chu Lai, Khuất Quang Thụy, chứng kiến họ rớt nước mắt trên nghĩa trang liệt sĩ-nơi đồng đội nằm xuống trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Thế hệ mình may mắn không gặp chiến tranh nhưng cũng cần phải hiểu về nó”.

Thách thách giữa thời bình

Tuy nhiên, trên thực tế, hiện nay những tác phẩm văn học về đề tài TBLS, khắc họa những người lính bị thương, hy sinh trong chiến tranh đang dần hiếm thấy. Có lẽ, một phần chúng ta đang sống trong thời bình, vì thế những tác giả trẻ thiếu những trải nghiệm trực tiếp về chiến tranh, về những hy sinh mất mát là thử thách đầu tiên và lớn nhất đối với người viết. Họ buộc phải tiếp cận đề tài, đối tượng thông qua sử liệu, tư liệu, qua chuyện kể, các hồi ức, nhân chứng... ảnh hưởng không nhỏ đến cảm hứng và sự bày tỏ của người viết.

Các văn nghệ sĩ giao lưu trình diễn thơ ca về đề tài người lính tại Văn Miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội). Ảnh Ngọc Ánh Các văn nghệ sĩ giao lưu trình diễn thơ ca về đề tài người lính tại Văn Miếu Quốc Tử Giám (Hà Nội). Ảnh Ngọc Ánh

Nhà văn Nguyễn Đình Tú kể về quá trình sáng tác tác phẩm “Xác phàm” một tiểu thuyết lấy đề tài về cuộc chiến biên giới phía Bắc năm 1979 rằng “Tôi tìm đọc sách về chiến tranh biên giới, nhưng có rất ít tài liệu về sự kiện này. Tôi có đọc cuốn sách của một người Mỹ viết, nhưng ở góc độ lịch sử về tương quan lực lượng, tình hình quân sự chiến trường hai bên lúc bấy giờ. Về mặt thực tế, tôi đã đi lại đường biên từ vùng Đông Bắc, Tây Bắc nhiều lần, tiếp xúc với nhiều người và có những quan sát nhất định. Sau khi viết xong, tôi quyết định quay lại tuyến đường biên giới một lần nữa để cảm nhận vùng núi rừng; đó là cách kiểm tra lại những cái mình viết ra có đúng hay không, có gì trật không... Sau chuyến đi, tôi thấy yên tâm về những gì mình viết, dù đó là tác phẩm hư cấu”.

Điều đó đặt những người viết hôm nay vào tình thế phải đối mặt, phải viết khác, phải đem đến những giá trị mới mà thế hệ đi trước chưa làm được...

Vì vậy, để tìm lại chỗ đứng cho mảng đề tài TBLS, đòi hỏi mỗi nhà văn phải tìm cho mình một góc nhìn mới, mở rộng phạm vi khám phá, thể hiện, không chỉ trong kháng chiến chống thực dân Pháp hay đế quốc Mỹ mà cần cả chiến tranh bảo vệ biên giới, hải đảo và những hy sinh, mất mát của người lính thời bình.

Để khích lệ, phát hiện đội ngũ nhà văn sáng tác về đề tài văn học TBLS, năm 2017, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Cuộc phát động sáng tác văn học về đề tài TBLS và người có công với cách mạng nhân Kỷ niệm 70 năm Ngày TBLS (27/7/1947-27/7/2017).

Từ Cuộc phát động, mảng đề tài văn học TBLS có thêm 41 tác phẩm xuất sắc, cảm động về hình tượng những người lính bất tử. Với kết quả đó, rõ ràng đề tài chiến tranh cách mạng nói chung và về TBLS nói riêng vẫn đầy hấp dẫn đối với công chúng văn học.

HỒNG MINH

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Tin nổi bật trang chủ
Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Thúc đẩy khởi nghiệp ở miền núi Quảng Nam

Khởi nghiệp - T.Nhân-H.Trường - 9 phút trước
Quảng Nam có 9 huyện miền núi là nơi sinh sống chủ yếu đồng bào DTTS. Khu vực này địa hình, thổ nhưõng, khí hậu...thường khó khăn, khắc nghiệt nên vấn đề sinh kế đối với người dân luôn là vấn đề quan tâm, trăn trở của các cấp chính quyền địa phương. Theo đó, khơi dậy ý chí thoát nghèo, hỗ trợ thúc đẩy xây dựng các mô hình khởi sự, khời nghiệp từ những sản vật của quê hương...là giải pháp đang được thực hiện và nhân rộng hiệu quả trong Nhân dân.
Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Bàn giải pháp “dẫn” nước về đồng bằng sông Cửu Long

Thời sự - Sỹ Hào - Như Tâm - 13 phút trước
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cùng một số tỉnh, thành vùng đồng bằng sông Cửu Long đang nghiên cứu xây dựng hệ thống thủy lợi dẫn nước ngọt từ sông Hậu, sông Đồng Nai về để giải bài toán thiếu nước ngọt trầm trọng trong mùa khô. Trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, ý tưởng đầu tư công trình để dẫn nước về cho vùng sông nước không còn là một nghịch lý “chở củi về rừng”.
Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Sóc Trăng: Bộ đội Biên phòng tổng kết chuyên án mua bán người ST1223

Pháp luật - Văn Long - Minh Triết - 17 phút trước
Sáng 28/3, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh Sóc Trăng tổ chức Hội nghị tổng kết Chuyên án ST1223. Đại tá Trịnh Kim Khâm - Chỉ huy trưởng BĐBP tỉnh dự, chỉ đạo hội nghị; Đại tá Bùi Văn Bình - Phó chỉ huy trưởng Nghiệp vụ BĐBP tỉnh chủ trì hội nghị.
Đồn Biên phòng và Đoàn thanh niên thắp sáng đường biên ở Mác Nẻng

Đồn Biên phòng và Đoàn thanh niên thắp sáng đường biên ở Mác Nẻng

Tin tức - Thanh Nguyên - 20 phút trước
Hưởng ứng chương trình “Tháng Ba biên giới” năm 2024, chương trình “Thắp sáng vùng biên”, Đồn Biên phòng Xuân Trường, Bộ đội Biên phòng Cao Bằng vừa phối hợp Đoàn thanh niên xã Khánh Xuân tổ chức lắp đặt và dựng 65 cột điện chiếu sáng, sử dụng năng lượng mặt trời cho nhân dân thôn Mác Nẻng, xã Khánh Xuân, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng.
Tôn vinh Nghệ thuật trình diễn dân gian hát Kiều và hát ru làng biển Cảnh Dương

Tôn vinh Nghệ thuật trình diễn dân gian hát Kiều và hát ru làng biển Cảnh Dương

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 23 phút trước
Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Quảng Bình vừa tổ chức Lễ đón nhận bằng công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghệ thuật trình diễn dân gian hát Kiều ở các huyện: Quảng Trạch, Tuyên Hóa, thị xã Ba Đồn và Hát ru làng biển Cảnh Dương, xã Cảnh Dương, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Đoàn tàu “Kết nối di sản miền Trung” – điểm check in ấn tượng cho những người yêu di sản

Đoàn tàu “Kết nối di sản miền Trung” – điểm check in ấn tượng cho những người yêu di sản

Du lịch - Nguyệt Anh - 26 phút trước
Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam phối hợp UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và thành phố Đà Nẵng vừa tổ chức khai trương Đoàn tàu “Kết nối di sản miền Trung” chạy chuyên khu đoạn Huế - Đà Nẵng và ngược lại. Đoàn tàu gồm 10 toa xe, trong đó có 2 toa xe cộng đồng, du khách được thưởng thức ẩm thực cùng những màn trình diễn văn hóa, nghệ thuật đặc sắc.
Nhiều chương trình hoạt động trong Tháng hành động vì HTX Việt Nam 2024

Nhiều chương trình hoạt động trong Tháng hành động vì HTX Việt Nam 2024

Tin tức - Thúy Hồng - 29 phút trước
Ngày 28/3, Liên minh Họp tác xã (HTX) Việt Nam tổ chức họp báo thông báo hoạt động tháng hành động vì HTX năm 2024. Bà Cao Xuân Thu Vân - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, chủ trì buổi họp báo.
Khai mạc Hội khỏe Phù Đổng tỉnh Lạng Sơn lần thứ XI

Khai mạc Hội khỏe Phù Đổng tỉnh Lạng Sơn lần thứ XI

Thể thao - Tuấn Trình - 34 phút trước
Ngày 28/3, tại Sân vận động Đông Kinh, thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn tổ chức Lễ khai mạc Hội khỏe Phù Đổng tỉnh Lạng Sơn lần thứ XI, năm 2024.
Bình Định: Hội nghị xúc tiến thương mại với Hội doanh nhân Việt Nam - Canada

Bình Định: Hội nghị xúc tiến thương mại với Hội doanh nhân Việt Nam - Canada

Tin tức - T.Nhân - H.Trường - 36 phút trước
Ngày 28/3, UBND tỉnh Bình Định tổ chức Hội nghị xúc tiến thương mại với Hội doanh nhân Việt Nam - Canada với chủ đề “Canada - cửa ngõ vào thị trường Bắc Mỹ”, nhằm thu hút đầu tư vào các dự án trên địa bàn tỉnh, mở ra nhiều cơ hội phát triển về kinh tế, xã hội, du lịch trong thời gian tới.
Nghệ An: Đồng ý chủ trương tu bổ, tôn tạo khẩn cấp Tháp Xốp Lợt

Nghệ An: Đồng ý chủ trương tu bổ, tôn tạo khẩn cấp Tháp Xốp Lợt

Tìm trong di sản - Khánh Ngân - 38 phút trước
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Bùi Đình Long vừa ký quyết định đồng ý chủ trương tu bổ, tôn tạo khẩn cấp di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh Tháp Xốp Lợt, xã Mỹ Lý, huyện Kỳ Sơn.