Analytic
Thứ Sáu, ngày 23 tháng 08 năm 2019, 09:25:27

Tiếng Then trên các buôn làng Tây Nguyên

PV - 10:03, 13/02/2019

Khi những người Tày, Nùng di cư từ miền Bắc vào Tây Nguyên, đặc biệt là tới tỉnh Đăk Nông, họ đã mang theo tiếng đàn Tính cùng những điệu hát Then để làm phong phú thêm đời sống văn hóa ở nơi vùng đất mới. Không những thế, ngày Xuân, họ còn mang làn điệu Then đi giao lưu với một số buôn làng khiến cuộc sống trở nên tươi vui, đoàn kết hơn.

Kết nối cộng đồng

Thay lời chào khách đến chơi Xuân, Nghệ nhân Ưu tú Nông Văn Hưu (Dân tộc Tày, gốc Cao Bằng, hiện là Chủ nhiệm CLB hát Then Nam Dong, huyện Cư Jut, Đăk Nông) hát vang bài “Mùa Xuân đất nước”. Bao năm nay, ông Hưu dùng chính tiếng hát Then để kết nối các buôn làng với nhau.

Nghệ nhân Nông Văn Hưu hát Then chào khách. Nghệ nhân Nông Văn Hưu hát Then chào khách.

Để vun đắp cuộc sống trên quê mới, những nghệ nhân như Nông Văn Hưu đã kêu gọi một số buôn làng ở Đăk Nông, Đăk Lăk, Lâm Đồng lập nên các nhóm hát then, cùng thi thố trong những ngày Tết. Đó cũng là lúc trải lòng, trao đổi cho nhau những kiến thức, những mô hình xây dựng đời sống mới. Chẳng mấy chốc, đàn Tính, hát Then như mạch nước mát trong đi vào lời ru trẻ thơ, theo chân các hòa giải viên, hiện hữu trong đời sống vợ chồng để làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn.

Hằn in vẹn nguyên trong ký ức, nghệ nhân Nông Văn Hưu nhớ rõ, cỡ chục năm trước, có hôm nhà chật cứng người, phụ nữ người Tày, Nùng lẫn Ê-đê, M’nông, Cơ-ho từ nhiều xã mang vỏ dừa, cán gỗ đến nhờ tôi làm đàn Tính và xin bản thảo nhiều bài hát Then về tình yêu, hạnh phúc gia đình để hát cho chồng con nghe trong những đêm Xuân, những lúc nhọc nhằn. Có nhà, ban đầu vợ vừa đàn vừa hát nhưng sau đó chồng thích quá giành đàn hát luôn. Tiếng hát vang vọng khắp núi rừng.

Xem tiếng đàn Tính, hát Then như hơi thở cuộc sống suốt hơn nửa thế kỷ, nghệ nhân Nông Văn Hưu nghiệm ra, tiếng đàn cũng như tiếng lòng người vậy. Trong hơn 200 điệu Then ông Hưu đã sáng tác thì tất cả đều chứa năng lượng tích cực trong từng câu chữ.

Ông Hưu cùng các nghệ nhân khác luôn tâm niệm; Phải dùng chính cái đẹp, cái tình, cái nghĩa để đánh bay cái xấu. Đàn Tính được coi là Thiên cầm tức cây đàn được trời ban cho, nó quyện vào điệu Then để làm sứ mệnh xây dựng cuộc sống tươi vui như chính những ngày Xuân vậy. Những người học đàn Tính, hát Then cũng nghĩa là học thêm cái đức độ, cái nhã nhặn trong sự đối đãi giữa các gia đình, các dân tộc với nhau.

Xóa tan những nhọc nhằn

Lệ thường, từ 25 tháng 12 âm lịch là các bài Then ca ngợi mùa Xuân đất nước đã vang rền khắp nơi như xóa tan đi mọi nhọc nhằn. Đến nay đã có trên 100 người Tày, Nùng, Ê-đê… thuộc vài chục điệu hát Then để có thể truyền dạy cho người thân của mình.

Thấm đẫm vào đời sống như một lẽ tự nhiên, bao năm nay, mỗi ngày không đi truyền dạy miễn phí và biểu diễn hát Then vài tiếng là bà Đàm Thị Tuyên, Phó Chủ nhiệm CLB hát Then Nam Dong đứng ngồi không yên. Giãi bày lòng mình bằng chính điệu Then, bà Tuyên hát: “Đất nước yêu thương, lòng người rộn rã/ Người bên người hãy biết thương nhau…”.

Theo chân những người Tày, Nùng đi làm kinh tế mới, hát Then giờ đây đã lan tỏa trên nhiều miền đất nước trong đó có khu vực Tây Nguyên. (Ảnh minh họa) Theo chân những người Tày, Nùng đi làm kinh tế mới, hát Then giờ đây đã lan tỏa trên nhiều miền đất nước trong đó có khu vực Tây Nguyên. (Ảnh minh họa)

Từ những xóm nhỏ, những đêm hội ngày Xuân, tiếng đàn Tính, hát Then ở Nam Dong còn vươn đi khắp nơi. Và, bài Then “Khúc tâm tình Đăk Nông” do CLB hát Then Nam Dong dàn dựng, khổ luyện, biểu diễn đã giành giải B tại Liên hoan đàn Tính toàn quốc lần 2 tổ chức tại Cao Bằng. Bài Then này do chính ông Hưu sáng tác. Nhiều câu hát trong bài được các tầng lớp Nhân dân thuộc lòng như: Cùng cất cao lời Then/ Giữa bạt ngàn xanh xanh hùng vĩ/ Núi rừng ta lặng lẽ đơm hoa/ Lời non nước đậm đà xao xuyến/ Nghe bồi hồi thương mến ai ơi… Mời anh đến như là để nhớ/ Mời chị qua khỏi lỡ người quen/ Khúc tâm tình vang lên vang mãi…

Từng mang chính những câu hát Then đi hòa giải hàng trăm vụ mâu thuẫn trên địa bàn Đăk Nông trong mùa Xuân, nghệ nhân Nông Thị Ôn tâm tình: Có người không nhìn mặt nhau đã mấy tháng nhưng khi ngồi lại cùng nghe xong vài bài Then là bắt tay hòa giải ngay. Cũng từ những bài Then, nhiều nam thanh, nữ tú đã kết duyên nhau thông qua những đêm hội.

Ông Bùi Trọng Tuấn, Chủ tịch UBND xã Nam Dong, tự hào: Đây là vùng đất quy tụ hàng chục thành phần dân tộc, trong đó có gần 3.000 người Tày, Nùng từ miền Bắc vào. Hát Then như “đại sứ” đặc biệt kết nối cộng đồng với nhau, không thể thiếu trong các sự kiện quan trọng ở địa phương. Từ Nam Dong, phong trào hát Then đã lan đi khắp các huyện lân cận như; Krông Nô, Đác Min… các CLB hát Then góp phần làm cho cuộc sống trở nên phong phú sắc màu, đậm đà tình nghĩa và tươi vui ấm cúng. Hát Then đã thổi thêm luồng gió mới vào đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc trên cao nguyên này.

ĐÔNG HƯNG

Ý kiến độc giả
Mã bảo mật
Tin cùng chuyên mục
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Tin nổi bật trang chủ
Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Bất chấp quy định pháp luật, nhiều người dân vùng cao vẫn trồng cây thuốc phiện

Pháp luật - Minh Nhật - 10 giờ trước
Thời gian qua, lực lượng chức năng các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La....liên tục phát hiện nhiều trường hợp người dân trồng trái phép hàng chục nghìn cây thuốc phiện trên địa bàn. Có đối tượng còn bất chấp pháp luật ngang nhiên trồng cây thuốc phiện trong vườn nhà ở ngay khu phố thị.
Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Quảng Ngãi: Tập trung triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719 làm động lực để phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi

Công tác Dân tộc - T.Nhân-H.Trường (Thực hiện) - 10 giờ trước
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ 2021-2025 (Chương trình MTQG 1719) là một Chương trình ý nghĩa, là động lực để vùng đồng bào DTTS và miền núi phát triển đi lên. Trong thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã tích cực triển khai nhiều dự án, tiểu dự án từ Chương trình. Nhờ đó, diện mạo vùng miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống của đồng bào có những thay đổi tích cực. Phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển đã có cuộc trò chuyện với ông Hồ Ngọc Thịnh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Ngãi về việc triển khai Chương trình tại địa phương.
Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Ca sĩ dân tộc Nùng Sèn Hoàng Mỹ Lam và tình cảm đặc biệt với Điện Biên

Giải trí - Minh Nhật - 10 giờ trước
Sèn Hoàng Mỹ Lam là cô gái dân tộc Nùng ở Lào Cai. Mỹ Lam từng đăng quang ngôi vị Quán quân dòng nhạc dân gian trong cuộc thi Sao Mai - Điểm hẹn 2017 và đoạt giải Quán quân của cuộc thi Người hát tình ca năm 2018.
Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Hà Nội: Yêu cầu 40 doanh nghiệp trông giữ xe phải áp dụng công nghệ, không sử dụng tiền mặt

Xã hội - Minh Nhật - 10 giờ trước
Sở Giao thông Vận tải (GTVT) Hà Nội vừa có văn bản yêu cầu 40 doanh nghiệp trông xe trên địa bàn thành phố báo cáo về kế hoạch thực hiện công nghệ trong việc thu phí đỗ xe trước ngày 30/3.
Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người

Sức khỏe - Thúy Hồng - 10 giờ trước
Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”, với sự tham gia của đại diện Lãnh đạo các cơ quan Trung ương, Lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố và Lãnh đạo các đơn vị của ngành Y tế và ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Trung ương và địa phương.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Giao xe cho con chưa đủ tuổi gây tai nạn, người mẹ lãnh án 24 tháng tù treo

Pháp luật - Ngọc Thu - 10 giờ trước
Ngày 27/3, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai mở phiên tòa xét xử lưu động, đồng thời tuyên phạt bị cáo Rơ Mah Pil (38 tuổi, xã Ia Lâu) 24 tháng tù treo về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Nắng hạn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp ở Lâm Đồng

Kinh tế - Minh Thu - 10 giờ trước
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng, trong 3 tháng đầu năm 2024, lượng mưa trung bình trên địa bàn toàn tỉnh đạt thấp, chỉ bằng khoảng 20% so với cùng kỳ năm trước. Cùng với đó, số ngày nắng nóng tiếp tục tăng, biên độ nhiệt thay đổi giữa ngày và đêm lớn. Mực nước trên các sông suối đang giảm dần, nhất là các suối nhỏ đang giảm mạnh. Gây khó khăn cho tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp.
Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Hai Nghệ nhân Nhân dân tiêu biểu của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng

Sắc màu 54 - Nguyệt Anh - 10 giờ trước
Sóc Trăng là tỉnh tập trung khá đông đồng bào Khmer sinh sống (tỷ lệ trên 30%). Đồng bào Khmer trên địa bàn tỉnh có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, giàu bản sắc, được truyền nối qua nhiều thế hệ. Trong cộng đồng có những hạt nhân ưu tú đã và đang miệt mài, cần mẫn đóng góp tâm sức để làm giàu cho kho tàng di sản văn hóa dân tộc, tiêu biểu như hai Nghệ nhân Nhân dân Châu Ôn và Lý Lết.
Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Liên kết sản xuất giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp

Media - Ngọc Chí - 11 giờ trước
Thực hiện Tiểu dự án 2, Dự án 3, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 đến năm 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719), huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum đã hỗ trợ và triển khai xây dựng nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp. Qua đó, giúp đồng bào DTTS thay đổi tư duy, biết áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất cây trồng và có nguồn thu nhập ổn định.
Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Trà Bồng (Quảng Ngãi): Trao sinh kế, chỉ cách thoát nghèo cho người dân

Công tác Dân tộc - T.Nhân - 11 giờ trước
Không chỉ hỗ trợ cây, con giống để người dân nghèo có tư liệu sản xuất, huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) còn phân công cơ quan, đơn vị giúp đỡ hộ nghèo, hộ cận nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo trên 30%. Đây là giải pháp nhằm huy động mọi nguồn lực giúp người dân vươn lên thoát nghèo bền vững của huyện Trà Bồng giai đoạn 2022 – 2025.